Wat is informatica?

Voor de meeste mensen is informatica "iets met computers". Maar zoals de Nederlandse informaticus Edsger Dijkstra ooit zei: "Informatica gaat net zo min over computers als sterrenkunde over telescopen".

Wat is informatica dan wel?

Informatica is de wetenschap van de informatieprocessen. Of het nu gaat om administratieve, organisatorische, sociale of zelfs natuurkundige of biologische processen, informatici kunnen ze modelleren als informatieprocessen. Informatica is een uniek samenspel tussen wetenschap en ingenieurskunde, tussen wetenschappelijke ontdekkingen en het instrumentarium dat het vakgebied ontwikkelt. Zo heeft de ontwikkeling van het internet geheel nieuwe fundamentele vragen binnen de informatica opgeroepen.

We kunnen de informatica zien als een wetenschap die uit een drietrapsraket bestaat. De eerste trap is de ontwikkeling van de wetenschappelijke theorie. Op dit niveau proberen informatici antwoorden te vinden op fundamentele vragen als: Wat is informatie? Wat is berekenbaar? Wat is intelligentie? Zijn er algemene informatiewetten? Zijn er algemene kaders om het effect van programma’s te beschrijven en te meten? Kunnen we manieren vinden om problemen op te lossen die zelfs de snelste computers van nu nog niet aankunnen?

Modellering is de tweede trap in de methodologie van de informatica. Bij modellering spelen algoritmen een cruciale rol. Algoritmen zijn de rekenrecepten voor de computer. Het ontwikkelen van effiënte algoritmen is een van de grootste uitdagingen voor informatici. Een efficiënt algoritme lost een computationeel probleem in een realistische tijd op, met een realistisch gebruik van computergeheugen, processorsnelheid en elektrische energie.

In alledaagse toepassingen kunnen algoritmen echter pas succesvol zijn wanneer ze ingebed worden in een gebruiksvriendelijk ontwerp. Ontwerp is daarom de derde trap in de informaticamethodologie. Deze trap leidt meteen weer tot nieuwe vragen voor de theorie, bijvoorbeeld: Hoe kunnen we complexe systemen simpel bouwen? Hoe kunnen we garanderen dat ze foutloos en veilig zijn? Hoe kunnen we ze onderhouden? Voor deze derde trap is het belangrijk om de interactie tussen mens en machine te begrijpen. Informatica raakt hier aan psychologie.

De 0,21 vrouwen van Zomergast Wouter Bos

'Hállo zeg: er zaten welgeteld 0,21 vrouwen in de Zomergastenaflevering met Wouter Bos', zo luidt de kop boven een Volkskrant opinie-artikel van Jacq.Veldman.

“En ik heb dit uitgerekend op mijn rekenmachine”, staat er ook nog bij. Gelukkig. Dat stelt gerust.

Ik bleef alleen met een vraag zitten...‘0,21 vrouwen?’ Wat betekent dat in hemelsnaam?

Dat er 0,21 % van de tijd een vrouw in beeld is geweest?
Dat er 21% van de tijd een vrouw in beeld is geweest?
Dat er 0,21% van de tijd een vrouw aan het woord is geweest?
Dat er 21% van de tijd een vrouw aan het woord is geweest?
Dat er in 21% van de fragmenten een vrouw in beeld is geweest?
Dat er in 0,21% van de fragmenten een vrouw in beeld is geweest?
Dat er in 21% van de fragmenten een vrouw aan het woord is geweest?
Dat er in 0,21% van de fragmenten een vrouw aan het woord is geweest?

En de mogelijkheden zijn nog lang niet uitgeput…

Is de verhouding tussen het aantal vrouwen dat in beeld is geweest en het aantal mannen misschien 0,21?

Is er misschien alleen maar 0,21e deel van een enkele vrouw in beeld geweest?

...enzovoort...

Tellen is vaak nuttig, maar geef dan wel aan wat je telt.

En als duidelijk is wat er is geteld, dan is de volgende - en belangrijkste vraag: wat zegt dat getal in hemelsnaam? Niet alles wat je kunt tellen telt, en niet alles wat telt kun je tellen.

Maar er gloort hoop:

Een dag na het onthullende nieuws dat er “welgeteld 0,21 vrouwen in de Zomergastenaflevering met Wouter Bos” zaten, heeft het Californische start-up-bedrijf BrainPolice 0.21 bekend gemaakt dat het nog dit najaar op de markt komt met de Jacq. Veldman-headset. Persvoorlichter Winston Smith van BrainPolice 0.21: “De headset meet instantaan de verhouding tussen de tijd die het brein van een Zomergast aan een vrouw besteedt en de tijd die hetzelfde brein aan een man besteedt. Die verhouding noemen we uiteraard de Jacq. Veldman-verhouding. De Jack.Veldman-headset bepaalt die verhouding met een nauwkeurigheid van 0,21%”.

In het voorjaar van 2014 levert BrainPolice 0.21 een revolutionaire uitbreiding van de Jacq. Veldman-headset. Winston Smith: “Een aangekoppelde Transcraniële Magnetische Stimulatie-module zal dan in staat zijn om de gedachten van een Zomergast instantaan te corrigeren: wanneer de Jacq. Veldman-verhouding meer dan 0,21% afwijkt van het magische getal 0,5 dan wordt het brein van de Zomergast dankzij de magnetische stimulatie meteen gecorrigeerd. Wij garanderen dat alle Zomergasten evenveel aandacht voor vrouwen als voor mannen hebben, in ieder geval in hun eigen brein en in het kiezen van de filmfragmenten. Zowel onze headset als onze TMS-module gebruikt natuurlijk het sublieme Jacq. Veldman-algoritme, uitgerekend op haar rekenmachine. Verbeter de wereld, koop de Jacq.Veldman-headset.”