In het Radio 1-programma De Ochtend deed ik verslag van de zoektocht naar wat de beste ingrediënten voor individuen en groepen zijn om creatief te zijn. Beluister hier mijn bijdrage:
Wednesday, December 16, 2015
Creativiteit krijg je niet voor niets
Hoe gek moet je zijn voor creativiteit? Hoe kan een groep zo creatief mogelijk zijn? Op maandag 14 december organiseerde de KNAW een symposium over creativiteit.
Wednesday, December 9, 2015
Wees niet bang voor robots, verwelkom ze als collega's
Robots die al onze banen pikken? Zo’n vaart loopt het niet, concludeert de WRR. Wel moeten we leren om met robots samen te werken.
‘Robots pikken onze banen in’, zo vatten veel media een toespraak uit 2014 van minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid samen. Hij zei trouwens ook dat robots nieuwe kansen bieden, maar dat sneeuwde onder in de berichtgeving van vorig jaar. Asscher baseerde zich op een publicatie van Oxford-onderzoekers die beweerden dat binnen twintig jaar de helft van de banen in de VS zal worden overgenomen door computers en robots.
Consultancybureau Deloitte deed dit onderzoek nog eens dunnetjes over voor de Nederlandse situatie en kwam tot een vergelijkbare conclusie. Hoeveel banen er bij zouden komen, werd trouwens niet geschat. Een belangrijke omissie, want er zullen ook weer nieuwe banen ontstaan, al is het maar die van robotmonteur.
De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), een onafhankelijk adviesorgaan van de Nederlandse regering, stelde zich tot taak om de claim dat robots onze banen inpikken verder te onderzoeken. Wat betekent de robotisering voor de toekomst van het werk in Nederland? Om welke robotisering gaat het? En hoe moet de overheid hierop inspelen?
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
‘Robots pikken onze banen in’, zo vatten veel media een toespraak uit 2014 van minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid samen. Hij zei trouwens ook dat robots nieuwe kansen bieden, maar dat sneeuwde onder in de berichtgeving van vorig jaar. Asscher baseerde zich op een publicatie van Oxford-onderzoekers die beweerden dat binnen twintig jaar de helft van de banen in de VS zal worden overgenomen door computers en robots.
Consultancybureau Deloitte deed dit onderzoek nog eens dunnetjes over voor de Nederlandse situatie en kwam tot een vergelijkbare conclusie. Hoeveel banen er bij zouden komen, werd trouwens niet geschat. Een belangrijke omissie, want er zullen ook weer nieuwe banen ontstaan, al is het maar die van robotmonteur.
De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), een onafhankelijk adviesorgaan van de Nederlandse regering, stelde zich tot taak om de claim dat robots onze banen inpikken verder te onderzoeken. Wat betekent de robotisering voor de toekomst van het werk in Nederland? Om welke robotisering gaat het? En hoe moet de overheid hierop inspelen?
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Beluister hier mijn bijdrage aan het Radio 1-programma De Ochtend.
Thursday, December 3, 2015
De ruimte is van iedereen
Private ruimtevaartbedrijven hebben grootse plannen voor ruimtetoerisme, ruimtemijnbouw en snel transport via de ruimte. ‘Binnen tien jaar gaat dat lukken. Er staan genoeg rijke investeerders te trappelen.’
Dit artikel is verschenen in de VPRO Gids van 1 december 2015
‘De private ruimtevaart zit nu in de fase waarin de luchtvaart verkeerde net na de gebroeders Wright in 1903,’ vertelt Pieter Visser, hoogleraar Astrodynamica en ruimtemissies aan de TU Delft. ‘De eerste passagiersvluchten van ruimtetoeristen in een ruimtevliegtuig moeten nog plaatsvinden, maar ik denk dat dat binnen tien jaar gaat lukken. In de afgelopen jaren hebben private ruimtevaartbedrijven tegenslagen gehad, maar de ontwikkelingen kunnen snel gaan wanneer de technologie eenmaal over een bepaalde drempel is. Er staan genoeg rijke investeerders te trappelen.’
‘De private ruimtevaart zit nu in de fase waarin de luchtvaart verkeerde net na de gebroeders Wright in 1903,’ vertelt Pieter Visser, hoogleraar Astrodynamica en ruimtemissies aan de TU Delft. ‘De eerste passagiersvluchten van ruimtetoeristen in een ruimtevliegtuig moeten nog plaatsvinden, maar ik denk dat dat binnen tien jaar gaat lukken. In de afgelopen jaren hebben private ruimtevaartbedrijven tegenslagen gehad, maar de ontwikkelingen kunnen snel gaan wanneer de technologie eenmaal over een bepaalde drempel is. Er staan genoeg rijke investeerders te trappelen.’
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Wednesday, November 25, 2015
Zonder Einstein geen GPS
Vandaag [woensdag 25 november 2015] is het precies honderd jaar geleden dat Albert Einstein het sluitstuk van zijn Algemene Relativiteitstheorie publiceerde.
´Sla linksaf na honderd meter´, klinkt het uit het navigatiesysteem van de auto. We zijn zozeer gewend geraakt aan een navigatiesysteem als alwetende gids tijdens onze autoritten dat we vergeten wat een wonder van wetenschap en techniek deze uitvinding is; een uitvinding die onmogelijk was geweest zonder Einsteins relativiteitstheorie, zowel de speciale- als de algemene relativiteitstheorie.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
´Sla linksaf na honderd meter´, klinkt het uit het navigatiesysteem van de auto. We zijn zozeer gewend geraakt aan een navigatiesysteem als alwetende gids tijdens onze autoritten dat we vergeten wat een wonder van wetenschap en techniek deze uitvinding is; een uitvinding die onmogelijk was geweest zonder Einsteins relativiteitstheorie, zowel de speciale- als de algemene relativiteitstheorie.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Einsteins algemene relativiteitstheorie viert 100e verjaardag
De Kennis van Nu sprak er op dinsdag 24 november 2015 over met Jeroen van Dongen, hoogleraar wetenschapsgeschiedenis verbonden aan de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam, en Joeri van Leeuwen, sterrenkundige aan astronomisch instituut ASTRON en verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.
Bennie Mols vertelde waarom alle GPS-navigatiesystemen waardeloos zouden worden zonder rekening te houden met de effecten van Einsteins speciale en algemene relativiteitstheorie.
Aantal kinderen met open ruggetje al jaren gelijk, ondanks foliumzuur-adviezen
Ondanks allerlei campagnes om meer foliumzuur te slikken, blijft het aantal kinderen dat geboren wordt met een open ruggetje al jaren gelijk. Dat blijkt uit een groot Europees onderzoek.
Beluister hier mijn Radio 1-bijdrage aan De Ochtend:
Wednesday, November 18, 2015
Alan Turing - het Enigma
Bij uitgeverij Hollands Diep is net een Nederlandse vertaling verschenen van de prachtige biografie van Andrew Hodges over Alan Turing, computerpionier en kraker van de Enigmacode.
Als Turing-kenner heb ik enige adviezen gegeven bij het vertalen van de technisch-wetenschappelijke passages uit het boek.
Als Turing-kenner heb ik enige adviezen gegeven bij het vertalen van de technisch-wetenschappelijke passages uit het boek.
Tuesday, November 17, 2015
Nieuwe wet geeft Amerikaanse bedrijven eigendomsrecht op grondstoffen uit de ruimte
Vorige week heeft het Amerikaanse Congres een wet goedgekeurd die Amerikaanse bedrijven eigendomsrecht geeft op grondstoffen die ze uit de ruimte halen. De nieuwe wet is een steun in de rug voor private ruimtevaart. Daaronder zijn bedrijven die mijnbouw in de ruimte willen plegen om kostbare mineralen of gassen uit asteroïden, manen en planeten te halen. Twee bekende bedrijven: Planetary Resources (gesteund door onder andere Google CEO Larry Page en filmmaker James Cameron) en Deep Space Industries. De nieuwe wet geeft zulke bedrijven eigendomsrecht op grondstoffen die ze uit de ruimte halen. Maar het maakt ze niet eigenaar van de asteroïden, manen of planeten waar de spullen uit komen.
Wednesday, November 11, 2015
Raadsel van het breinfossiel opgelost
Een internationale groep paleontologen heeft voor het eerst onomstotelijk bewezen dat breinweefsel van een ‘520 miljoen jaar oud garnaalachtig beestje’ in een fossiel bewaard is gebleven.
Saturday, October 31, 2015
Paneldiscussie over "mens vs. machine" tijdens InScience Film Festival
Op donderdag 5 november zat ik in een discussiepanel bij het International Science Festival InScience in Nijmegen. De discussie werd opgenomen voor het radio-programma De Kennis van Nu.
Aan de hand van de films The Forecaster, Ik ben Alice en Ex Machina discussieerden we onder leiding van Karin van den Boogaert over vragen als: Is de mens al machine? En de machine al mens? Deze dag staat de interactie tussen mens en machine centraal. Moeten we ze omarmen, die zorgrobots? En hoe realistisch is de angst dat robots ons ooit zullen overheersen? Wat is intelligentie eigenlijk? En hoe slim kan kunstmatige intelligentie zijn – vraagt innovatie niet om irrationaliteit?
Beluister hier de hele uitzending van 1 uur terug.
Aan de hand van de films The Forecaster, Ik ben Alice en Ex Machina discussieerden we onder leiding van Karin van den Boogaert over vragen als: Is de mens al machine? En de machine al mens? Deze dag staat de interactie tussen mens en machine centraal. Moeten we ze omarmen, die zorgrobots? En hoe realistisch is de angst dat robots ons ooit zullen overheersen? Wat is intelligentie eigenlijk? En hoe slim kan kunstmatige intelligentie zijn – vraagt innovatie niet om irrationaliteit?
Wednesday, October 28, 2015
De kracht van het gesprek in het digitale tijdperk
Wat doet onze passie voor smartphones, tablets en sociale media met het oog-in-oog gesprek? Die vraag beantwoordt de psychologe Sherry Turkle in haar nieuw boek: Reclaiming conversation - The power of talk in a digital age.
Beluister hier mijn bijdrage aan het Radio 1-programma De Ochtend van dinsdag 27 oktober 2015.
Saturday, October 24, 2015
Heilige Graal van de kwantummechanica gevonden
Geen twijfel meer mogelijk: spookachtige werking op afstand bestaat echt. Bewezen in een Delfts lab.
Natuurkundigen van de TU Delft hebben experimenteel bewezen dat wat Albert Einstein ‘spookachtige werking op afstand’ noemde echt bestaat. De laatste twijfel is weggenomen. Bas Hensen, Ronald Hanson en hun collega’s publiceerden hun resultaten deze week in Nature.
Lees het hele artikel op de website van NPO Wetenschap.
Wednesday, October 21, 2015
"OCT 21 2015" - 'Back to the Future'-dag
Woensdag 21 oktober 2015 is het Back to the Future-dag. In de gelijknamige komische sciencefictionfilm uit 1989 reizen de hoofdrolspelers namelijk met een futuristische tijdmachine-auto vooruit naar 21 oktober 2015.
Hoe staat het anno 2015 met het Hoverboard?
Hier is een prachtig hoverboard gebaseerd op hetzelfde principe als de magneetzweeftrein, namelijk supergeleiding:
Hoe wordt dit hoverboard en de speciale hoverboard-baan gemaakt?
Dit is een heel andere versie van het haverboard, gebaseerd op gewoon elektromagnetisme:
Wat is er wel en niet terecht gekomen van de gadgets uit de film van 1989?
Klik op de afbeelding voor een handig overzicht:
En bekijk hier de trailer van de film Back to the Future-deel 2:
Hoe staat het anno 2015 met het Hoverboard?
Hier is een prachtig hoverboard gebaseerd op hetzelfde principe als de magneetzweeftrein, namelijk supergeleiding:
Hoe wordt dit hoverboard en de speciale hoverboard-baan gemaakt?
Dit is een heel andere versie van het haverboard, gebaseerd op gewoon elektromagnetisme:
Wat is er wel en niet terecht gekomen van de gadgets uit de film van 1989?
Klik op de afbeelding voor een handig overzicht:
Tuesday, October 13, 2015
Vingerafdruk van het brein vertelt wie je bent
Een nieuwe wegenkaart van het brein belooft beter begrip van mentale aandoeningen als ADHD en autisme.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Beluister hier mijn radiobijdrage aan het Radio 1-programma De Ochtend.
Wednesday, October 7, 2015
Wildpark Tsjernobyl - Grote dieren floreren door afwezigheid mens
Het wildleven is terug op de plek van ’s werelds ergste kernramp, blijkt uit nieuw onderzoek. Met dank aan de afwezige mens. Maar er is veel kritiek op de studie.
29 jaar na de kernramp bij Tsjernobyl is de populatie elanden, reeën, herten, wilde zwijnen en wolven in de Tsjernobyl Exclusion Zone net zo groot als in vier niet-vervuilde natuurreservaten in de buurt. Verhalen over uitbundig wildleven waren er al jaren. Nu zijn er ook tellingen. Een groep internationale onderzoekers publiceerde de resultaten deze week in het tijdschrift Current Biology.
Op 26 april 1986 ontplofte de kerncentrale in Tsjernobyl, destijds nog deel van de Sovjet-Unie, nu van Oekraïne. In een straal van ruim dertig kilometer rond de rampplek werden alle mensen geëvacueerd, zo’n honderdduizend in totaal. Dit werd de Tsjernobyl Exclusion Zone, een gebied ter grootte van de provincie Noord-Holland, waarvan de helft in Oekraïne ligt en de helft in Wit-Rusland. Tsjernobyl werd een spookstad.
Uit de tellingen, gedaan tussen 2005 en 2010, concluderen de onderzoekers dat het heel waarschijnlijk is dat het wildleven nu talrijker is dan voor de ramp. Dat betekent niet dat straling goed is voor het wildleven, maar dat de effecten van de mens − bewoning, landbouw, bosbouw en jacht − op het niveau van populaties een stuk slechter voor deze dieren zijn.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Beluister hier mijn bijdrage over hetzelfde onderwerp aan het Radio 1-programma De Ochtend
De Nederlanders Hans Wolkers en Daan Kloeg publiceerden in 2014 het prachtige fotoboek Silent Witness - Three decades after Chernobyl's nuclear disaster.
Deze week werden ook de Nobelprijzen bekend gemaakt. Zowel de Nobelprijs voor natuurkunde als die voor de scheikunde en de literatuur hebben - ongetwijfeld geheel toevallig - met radio-activiteit te maken:
Neutrino's (Nobelprijs natuurkunde) komen onder andere vrij tijdens radio-actief verval; DNA-reparatie (Nobelprijs scheikunde) treedt onder andere op nadat radio-activiteit het DNA in een cel heeft beschadigd; en tenslotte is een van de bekendste werken van Svetlana Aleksijevitsj (Nobelprijs literatuur) het boek 'Wij houden van Tsjernobyl' over de lotgevallen van mensen die bij de ontploffing van de kerncentrale in Tsjernobyl aanwezig waren en daar hun leven lang de gevolgen van hebben ondervonden.
29 jaar na de kernramp bij Tsjernobyl is de populatie elanden, reeën, herten, wilde zwijnen en wolven in de Tsjernobyl Exclusion Zone net zo groot als in vier niet-vervuilde natuurreservaten in de buurt. Verhalen over uitbundig wildleven waren er al jaren. Nu zijn er ook tellingen. Een groep internationale onderzoekers publiceerde de resultaten deze week in het tijdschrift Current Biology.
Op 26 april 1986 ontplofte de kerncentrale in Tsjernobyl, destijds nog deel van de Sovjet-Unie, nu van Oekraïne. In een straal van ruim dertig kilometer rond de rampplek werden alle mensen geëvacueerd, zo’n honderdduizend in totaal. Dit werd de Tsjernobyl Exclusion Zone, een gebied ter grootte van de provincie Noord-Holland, waarvan de helft in Oekraïne ligt en de helft in Wit-Rusland. Tsjernobyl werd een spookstad.
Uit de tellingen, gedaan tussen 2005 en 2010, concluderen de onderzoekers dat het heel waarschijnlijk is dat het wildleven nu talrijker is dan voor de ramp. Dat betekent niet dat straling goed is voor het wildleven, maar dat de effecten van de mens − bewoning, landbouw, bosbouw en jacht − op het niveau van populaties een stuk slechter voor deze dieren zijn.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Beluister hier mijn bijdrage over hetzelfde onderwerp aan het Radio 1-programma De Ochtend
De Nederlanders Hans Wolkers en Daan Kloeg publiceerden in 2014 het prachtige fotoboek Silent Witness - Three decades after Chernobyl's nuclear disaster.
Deze week werden ook de Nobelprijzen bekend gemaakt. Zowel de Nobelprijs voor natuurkunde als die voor de scheikunde en de literatuur hebben - ongetwijfeld geheel toevallig - met radio-activiteit te maken:
Neutrino's (Nobelprijs natuurkunde) komen onder andere vrij tijdens radio-actief verval; DNA-reparatie (Nobelprijs scheikunde) treedt onder andere op nadat radio-activiteit het DNA in een cel heeft beschadigd; en tenslotte is een van de bekendste werken van Svetlana Aleksijevitsj (Nobelprijs literatuur) het boek 'Wij houden van Tsjernobyl' over de lotgevallen van mensen die bij de ontploffing van de kerncentrale in Tsjernobyl aanwezig waren en daar hun leven lang de gevolgen van hebben ondervonden.
Tuesday, September 29, 2015
“I’m going to have to science the shit out of this”
Aanstaande donderdag gaat de speelfilm The Martian van regisseur Ridley Scott in Nederland in première. In deze film wordt astronaut Mark Watney door zijn collega’s voor dood achtergelaten tijdens een stofstorm op Mars. Watney is echter niet dood en moet in zijn eentje zien te overleven op de onherbergzame Rode Planeet. En dat kan alleen dankzij de wetenschap, of, zoals de astronaut het zelf zegt: “I’m going to have to science the shit out of this.”
Beluister hier mijn verhaal over de wetenschap achter The Martian bij het Radio 1-programma De Ochtend van dinsdag 29 september 2015.
Thursday, September 24, 2015
Laat de ruimtetijd zich nu wel op heterdaad betrappen?
Een sterk verbeterde zwaartekrachtsgolfdetector is uit de startblokken geschoten.
Sinds afgelopen vrijdag is de Amerikaanse Advanced LIGO-detector aan het speuren naar zwaartekrachtsgolven. Honderd jaar geleden werden ze voorspeld, maar nog nooit zijn ze direct gedetecteerd. Tot nu toe bleken de golven te zwak voor alle aardse detectoren die ernaar zochten.
Advanced LIGO is een verbeterde versie van de LIGO-detector die tussen 2000 en 2010 zonder succes naar dezelfde golven speurde. De vernieuwde detector is is tienmaal zo gevoelig als zijn voorloper. Als de berekeningen van de natuur- en sterrenkundigen kloppen, dan moet die gevoeligheid groot genoeg zijn om de minuscule golven op heterdaad te betrappen.
Sinds afgelopen vrijdag is de Amerikaanse Advanced LIGO-detector aan het speuren naar zwaartekrachtsgolven. Honderd jaar geleden werden ze voorspeld, maar nog nooit zijn ze direct gedetecteerd. Tot nu toe bleken de golven te zwak voor alle aardse detectoren die ernaar zochten.
Advanced LIGO is een verbeterde versie van de LIGO-detector die tussen 2000 en 2010 zonder succes naar dezelfde golven speurde. De vernieuwde detector is is tienmaal zo gevoelig als zijn voorloper. Als de berekeningen van de natuur- en sterrenkundigen kloppen, dan moet die gevoeligheid groot genoeg zijn om de minuscule golven op heterdaad te betrappen.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Tuesday, September 22, 2015
Onzichtbaarheidsmantel 2.0 - Nu ook echt een mantel
Het is een oude droom van de mens om onzichtbaar te worden. De onzichtbaarheidsmantel komt voor in Keltische en Germaanse sagen en onzichtbaarheid staat centraal in vroege science fiction-boeken zoals The Invisible Man uit 1897.
En natuurlijk kennen we Harry Potter die in de gelijknamige boeken- en filmreeks in een onzichtbaarheidsmantel door zijn tovenaarschool sluipt.
Sinds 2006 is de onzichtbaarheidsmantel ook onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. In de afgelopen week hebben wetenschappers twee doorbraken bereikt die een onzichtbaarheidsmantel een beetje dichterbij brengen.
En natuurlijk kennen we Harry Potter die in de gelijknamige boeken- en filmreeks in een onzichtbaarheidsmantel door zijn tovenaarschool sluipt.
Sinds 2006 is de onzichtbaarheidsmantel ook onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. In de afgelopen week hebben wetenschappers twee doorbraken bereikt die een onzichtbaarheidsmantel een beetje dichterbij brengen.
Beluister hier mijn verhaal hierover bij het Radio 1-programma De Ochtend van dinsdag 22 september 2015.
Tuesday, September 15, 2015
Digital Dark Age
Wetenschappers kunnen kleitabletten van de Babyloniërs ontcijferen, ze kunnen perkamenten geschriften van de Egyptenaren lezen, manuscripten uit de Middeleeuwen of het eerste wetenschappelijke tijdschrift uit 1665 (het Franse ‘Journal des Savants’).
Maar wat zullen toekomstige generaties van ons huidige digitale tijdperk nog kunnen lezen en bekijken? Kunnen onze kleinkinderen straks onze digitale foto’s, filmpjes en teksten nog lezen en bekijken? Dat is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt.
Twee weken geleden sprak ik tijdens het Heidelberg Laureate Forum met Vint Cerf, een van de ‘vaders van het internet’. Cerf maakt zich grote zorgen over een Digital Dark Age…
©HLFF/ / C. Flemming - All rights reserved 2015
Beluister hier mijn verhaal hierover bij het Radio 1-programma De Ochtend van dinsdag 15 september 2015.
Saturday, August 29, 2015
Challenges of the Brave New Data World
This was the inspiration behind the Hot Topic session ‘Brave New Data World’ during the third Heidelberg Laureate Forum (HLF), which took place Aug. 23-28 in Heidelberg, Germany, bringing together 200 young researchers from computer science and mathematics and 26 laureates of the most important awards in computer science and mathematics: the ACM A.M. Turing Award, the Nevanlinna Prize, the Fields Medal, and the Abel Prize.
Read the full article on the website of the ACM.
Thursday, August 6, 2015
Allemaal op vakantie, robots aan het werk
Wat wordt de rol van robots in de nabije toekomst? Waar gaan ze ons helpen en welke banen gaan daardoor verdwijnen?
In het NTR-radioprogramma De Kennis van Nu spraken presentator Pieter van der Wielen en wetenschapsjournalist Bennie Mols hierover met Pieter Jonker, hoogleraar Vision based robotics aan de TU Delft, Eric Bartelsman, hoogleraar economie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en Vanessa Evers, hoogleraar Human Media Interaction aan de Universiteit Twente, geïnteresseerd in sociale robots.
In het NTR-radioprogramma De Kennis van Nu spraken presentator Pieter van der Wielen en wetenschapsjournalist Bennie Mols hierover met Pieter Jonker, hoogleraar Vision based robotics aan de TU Delft, Eric Bartelsman, hoogleraar economie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en Vanessa Evers, hoogleraar Human Media Interaction aan de Universiteit Twente, geïnteresseerd in sociale robots.
Thursday, July 23, 2015
Silicon Brains Compete at Games
If the best human athletes compete in physical sports at the Olympic Games, why not let our most intelligent computers compete against each other in more cerebral games? That is the rationale behind the Computer Olympiad, which was launched in 1989; the 18th Computer Olympiad recently was held in Leiden, the Netherlands.
Wednesday, July 15, 2015
Wat doet een nachtelijke vergadering met je brein?
Een nacht niet slapen zorgt ervoor dat mensen roekelozer gedrag vertonen: ze overschatten hun winstkansen en onderschatten hun verlieskansen.
Beluister hier het gesprek bij het Radio 1-programma De Ochtend over de gevolgen van een nacht niet slapen voor het nemen van beslissingen (klik op de afbeelding):
Beluister hier het gesprek bij het Radio 1-programma De Ochtend over de gevolgen van een nacht niet slapen voor het nemen van beslissingen (klik op de afbeelding):
Monday, July 13, 2015
Hoe Google's algoritmen discrimineren
Uit een aantal recente studies blijkt dat Google's computeralgoritmen onbedoeld tot discriminatie leiden. Stereotypen over mannen en vrouwen worden bevestigd.
Beluister hier mijn bijdrage aan het radio-1-programma De Ochtend (klik op de afbeelding):
Beluister hier mijn bijdrage aan het radio-1-programma De Ochtend (klik op de afbeelding):
Thursday, July 9, 2015
Hersenen versmelten tot superbrein
Eerste demonstratie van aan elkaar gekoppelde hersenen bij resusapen en ratten.
Implanteer breinchips in de hersenen van ratten of resusapen, koppel de chips aan elkaar en laat de dieren gezamenlijk een taak uitvoeren.
Implanteer breinchips in de hersenen van ratten of resusapen, koppel de chips aan elkaar en laat de dieren gezamenlijk een taak uitvoeren.
Gaan hun hersenen dan samenwerken, zelfs zonder dat de dieren elkaar zien? Versmelten de hersenen tot een superbrein dat beter presteert dan elk van de breinen afzonderlijk? Wat weten die dieren van elkaars bestaan? Hebben ze hun individualiteit ineens verloren? Kunnen aan elkaar gekoppelde mensenbreinen ooit een analoge supercomputer vormen die veel meer kan de de beste digitale supercomputer?
De jongste experimenten van de Amerikaans-Braziliaanse neurowetenschapper Miguel Nicolelis en zijn collega’s van Duke University (VS) roepen tal van vragen op.
De jongste experimenten van de Amerikaans-Braziliaanse neurowetenschapper Miguel Nicolelis en zijn collega’s van Duke University (VS) roepen tal van vragen op.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Thursday, July 2, 2015
Olympische Spelen voor computers
Hoe ontwikkel je de zoek- en en databasetechnieken voor de Facebooks en Googles van de toekomst? Laat computers spelletjes met elkaar spelen.
Sterrenkundige Simon Portegies Zwart leidt me naar een zaal op de benedenste verdieping van het Snellius-gebouw van de Universiteit Leiden.
Hier spelen de beste schaakcomputers ter wereld tegen elkaar. Er is nog één partij bezig; de nummers 1 en 2 van het tussenklassement: Jonny speelt tegen Komodo. Bepaald geen koekenbakkers. De beste menselijke schaker van dit moment, de Noor Magnus Carlsen, heeft een ELO-ranking van 2853 punten. Jonny en Komodo scoren tegen de 3200. Grootmeesters zijn helemaal geen partij meer voor deze siliciumbreinen. Zelfs Carlsen zou in een match over meerdere partijen weinig kans meer maken om te winnen.
Omstanders vertellen me dat er een typische remisestelling op het bord staat. 'Menselijke schakers hadden al lang remise gesloten,' zegt iemand. Waarom sluiten die twee computers dan geen remise? vraag ik. 'Omdat het de mensen achter de computerprogramma’s zijn die dat moeten voorstellen en beslissen. Als de computers ook nog moeten berekenen of ze niet beter remise kunnen sluiten, dan gaat dat ten koste van een schaakkracht.'
Reportage van de 18e Computer Olympiade in Leiden.
Sterrenkundige Simon Portegies Zwart leidt me naar een zaal op de benedenste verdieping van het Snellius-gebouw van de Universiteit Leiden.
Hier spelen de beste schaakcomputers ter wereld tegen elkaar. Er is nog één partij bezig; de nummers 1 en 2 van het tussenklassement: Jonny speelt tegen Komodo. Bepaald geen koekenbakkers. De beste menselijke schaker van dit moment, de Noor Magnus Carlsen, heeft een ELO-ranking van 2853 punten. Jonny en Komodo scoren tegen de 3200. Grootmeesters zijn helemaal geen partij meer voor deze siliciumbreinen. Zelfs Carlsen zou in een match over meerdere partijen weinig kans meer maken om te winnen.
Omstanders vertellen me dat er een typische remisestelling op het bord staat. 'Menselijke schakers hadden al lang remise gesloten,' zegt iemand. Waarom sluiten die twee computers dan geen remise? vraag ik. 'Omdat het de mensen achter de computerprogramma’s zijn die dat moeten voorstellen en beslissen. Als de computers ook nog moeten berekenen of ze niet beter remise kunnen sluiten, dan gaat dat ten koste van een schaakkracht.'
Lees de rest van het artikel op NPO Wetenschap.
En beluister hier mijn bijdrage aan het Radio-1-programma De Ochtend van maandag 6 juli.
En beluister hier mijn bijdrage aan het Radio-1-programma De Ochtend van maandag 6 juli.
Tuesday, June 23, 2015
Barbapapa-bacteriën vormen letters
Darmbacteriën vormen de woorden TU DELFT en TURING en wijzen de weg naar nieuwe antibiotica en kunstmatig leven.
Delftse wetenschappers onder leiding van nanofysicus Cees Dekker zijn er voor het eerst in geslaagd om gewone, eencellige darmbacteriën te laten groeien tot nieuwe vormen. Van nature heeft een darmbacterie de vorm van een staafje, dat zo’n drieduizendste millimeter lang is.
De Delftenaren lieten de bacteriën in speciale mallen van siliconenrubber groeien in de vorm van een rechthoek, een driehoek, een rondje en zelfs in de vorm van willekeurige letters. Met die letters schreven ze de woorden TU DELFT en TURING. De mallen maken van de bacteriën een soort Barbapapa-bacteriën.
Delftse wetenschappers onder leiding van nanofysicus Cees Dekker zijn er voor het eerst in geslaagd om gewone, eencellige darmbacteriën te laten groeien tot nieuwe vormen. Van nature heeft een darmbacterie de vorm van een staafje, dat zo’n drieduizendste millimeter lang is.
De Delftenaren lieten de bacteriën in speciale mallen van siliconenrubber groeien in de vorm van een rechthoek, een driehoek, een rondje en zelfs in de vorm van willekeurige letters. Met die letters schreven ze de woorden TU DELFT en TURING. De mallen maken van de bacteriën een soort Barbapapa-bacteriën.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Thursday, June 18, 2015
Superintelligentie
Op woensdag 17 juni was ik te gast bij het radioprogramma OBA Live om te praten over superintelligente robots.
Beluister hier het gesprek onder leiding van presentator Theodor Holman:
Beluister hier het gesprek onder leiding van presentator Theodor Holman:
Wednesday, June 3, 2015
De kans op een superintelligente robot is extreem klein
De robot van de toekomst is een sociale robot die onder supervisie staat van de mens.
Dit artikel is verschenen in de VPRO Gids #23 van 6 juni 2015 in het kader van de Human/VPRO-serie 'De Volmaakte Mens'. Op woensdag 10 juni staat de uitzending in het teken van Superintelligente robots.
Toen de Tsjechische schrijver Karel Čapek in 1921 het woord ‘robot’ introduceerde, liet hij zijn metalen geesteskinderen meteen de wereldheerschappij van de mens overnemen. ‘Robots aller landen, wij bevelen jullie de mensheid uit te roeien’, schreef hij in zijn toneelstuk R.U.R. (Rossum’s Universal Robots). Het beeld van de superintelligente robot, door de mens geschapen naar zijn eigen evenbeeld, maar daarna evolutionair superieur geworden, doortrekt bijna een eeuw van sciencefictionfilms en -literatuur.
Hoe anders is de realiteit. Turing Award-winnaar Edward Feigenbaum, een Amerikaanse pionier op het terrein van de kunstmatige intelligentie, vertelde me twee jaar geleden hoe zeer de Japanners zich schaamden toen ze na de kernramp bij Fukushima geen enkele robot hadden die te hulp kon schieten. Feigenbaum had in een evaluatiecommissie gezeten van Asimo, een humanoïde robot van Honda. “Asimo was vooral een brok mechanica. A wonderful stupid robot! Een paar maanden na de Fukushimaramp lieten de Japanners hulprobots uit de VS over vliegen. De president van Honda was furieus, want het bedrijf had bijna een miljard dollar in Asimo geïnvesteerd. Hij bleek waardeloos toen het erop aan kwam.”
“De robot als evenbeeld van de mens is een achterhaald idee”, zegt de Nederlandse hoogleraar kunstmatige intelligentie Eric Postma van de Universiteit van Tilburg. Dat komt vooral omdat robots de context van de mensenwereld niet begrijpen. Postma: “De computer is het brein van de robot. Hij is ontwikkeld in de traditie van het formele redeneren: de logica. Redeneren kunnen computers dan ook als de beste en daarom zijn schaakcomputers de mens voorbij gestreefd. Maar een intelligente robot moet ook een zachte kant hebben. Hij moet kunnen leren van voorbeelden in een omgeving vol ruis. En hij moet niet alleen rationele maar ook sociale problemen kunnen oplossen. Daarin zijn robots nog steeds veel slechter dan mensen.”
Postma werkt zelf onder andere aan het automatisch herkennen van gezichtsuitdrukkingen en de emotionele lading van stemgeluid. Bij een goede communicatie tussen mens en robot hoort immers ook het begrijpen van niet-verbale communicatie: de blik, de lichaamshouding, de intonatie. Postma: “De beroemde Amerikaanse emotie-onderzoeker Paul Ekman heeft zo’n honderd uitdrukkingen die een menselijk gezicht kan maken in kaart gebracht. Inmiddels zijn computers bijna net zo goed in het categoriseren van deze gezichtsuitdrukkingen als mensen.”
Is de robot die ons begrijpt daarmee binnen handbereik? Nee, verre van, zegt Postma. “Stel dat een robot een groep donkere mannen in het rond ziet springen en met spullen ziet gooien. Dan denkt hij dat er trammelant is. Aan de context zien Nederlanders meteen dat het om een Sinterklaasfeest gaat. Al dat soort contextuele informatie ontgaat de huidige robot.”
Hoewel robots veel langzamer slimmer worden dan menigeen denkt, rukken ze wel degelijk op, niet alleen in de industrie maar ook in de persoonlijke en professionele dienstensector, van huishoudrobots tot zorgrobots. Hoe gaan we onze omgang met deze robots reguleren?
In 1942 stelde de sciencefictionschrijver Isaac Asimov drie wetten op waaraan robots zouden moeten voldoen. Volgens de eerste wet mag een robot mensen geen nadeel, schade of letsel toebrengen, of juist door niet te handelen mensen in gevaar brengen. De tweede wet stelt dat robots opdrachten van mensen moeten gehoorzamen, tenzij die opdrachten in strijd zijn met de eerste wet. De derde wet, tenslotte, zegt dat een robot alles moet doen om zijn eigen voortbestaan veilig te stellen, tenzij deze zelfbescherming strijdig is met de eerste twee wetten.
In eerste instantie gebruikte Asimov de wetten als literair spel in zijn sciencefiction-verhalen. Decennia later schijnt hij gezegd te hebben dat hij ze wel degelijk ook in de echte wereld wilde toepassen op robots. Volgens Postma is de intelligentie van robots echter ver verwijderd van het niveau waarvan Asimov uitging. “Nadenken over privacy en de autonomie van killer-drones vind ik veel belangrijkere problemen dan nadenken over Asimovs wetten.”
De Britse roboticus Alan Winfield, oprichter van het Bristol Robotics Laboratory, is het met Postma eens. Hij heeft in 2010 samen met collega-robotici een praktisch alternatief ontwikkeld voor Asimovs wetten. Geen wetten voor robots, maar vijf ethische principes voor robotontwerpers. Volgens het eerste principe zijn robots multifunctionele instrumenten. Ze mogen niet zuiver en alleen ontworpen worden om mensen te doden of te beschadigen, behalve in het belang van de nationale veiligheid. “Met die laatste zinsnede ben ik persoonlijk niet zo blij”, zegt Winfield, “maar dat is het compromis van een lange discussie.”
Ten tweede zijn mensen en niet robots verantwoordelijke agenten. Robots moeten ontworpen en gebruikt worden in overeenstemming met het bestaande recht. Volgens het derde principe moeten we robots zien als producten. Ze moeten zodanig ontworpen worden dat ze veilig opereren en privacyregels niet schenden. Het vierde principe zegt dat mensen robots niet moeten ontwerpen om kwetsbare gebruikers zoals zieken en ouderen alleen maar te doen geloven dat het levende mensen of dieren zijn. Het moet voor mensen duidelijk zijn dat het machines zijn. Ten slotte moet een mens met de wettelijke verantwoordelijkheid aansprakelijk zijn voor het gedrag van de robot. Een robot moet als het ware een kentekenplaat hebben.
“Robots zullen altijd onder onze controle staan”, zegt Winfield stellig. “Ik spreek liever van robots die een bepaalde mate van autonomie hebben onder supervisie van de mens.” Hij is kritisch op journalisten die telkens maar weer het eenzijdige verhaal oprakelen van robots die de wereld overnemen. En de superintelligentie waaraan filosoof Nick Bostrom een speculatief boek heeft gewijd, noemt Winfield “niet onmogelijk, maar zeer, zeer onwaarschijnlijk. Als we er in slagen om mensachtige kunstmatige intelligentie te bouwen, en als die kunstmatige intelligentie begrijpt hoe ze zelf werkt, en als ze erin slaagt zichzelf superintelligent te maken, en als die superintelligentie energetisch zelfvoorzienend wordt, en als de mens de stekker er niet meer uit kan trekken, ja dan hebben we een probleem. Bij elke ‘als’ hoort een hele kleine kans. De totaalkans op superintelligente robots is dus ongelofelijk klein.”
Dit artikel is verschenen in de VPRO Gids #23 van 6 juni 2015 in het kader van de Human/VPRO-serie 'De Volmaakte Mens'. Op woensdag 10 juni staat de uitzending in het teken van Superintelligente robots.
Toen de Tsjechische schrijver Karel Čapek in 1921 het woord ‘robot’ introduceerde, liet hij zijn metalen geesteskinderen meteen de wereldheerschappij van de mens overnemen. ‘Robots aller landen, wij bevelen jullie de mensheid uit te roeien’, schreef hij in zijn toneelstuk R.U.R. (Rossum’s Universal Robots). Het beeld van de superintelligente robot, door de mens geschapen naar zijn eigen evenbeeld, maar daarna evolutionair superieur geworden, doortrekt bijna een eeuw van sciencefictionfilms en -literatuur.
Hoe anders is de realiteit. Turing Award-winnaar Edward Feigenbaum, een Amerikaanse pionier op het terrein van de kunstmatige intelligentie, vertelde me twee jaar geleden hoe zeer de Japanners zich schaamden toen ze na de kernramp bij Fukushima geen enkele robot hadden die te hulp kon schieten. Feigenbaum had in een evaluatiecommissie gezeten van Asimo, een humanoïde robot van Honda. “Asimo was vooral een brok mechanica. A wonderful stupid robot! Een paar maanden na de Fukushimaramp lieten de Japanners hulprobots uit de VS over vliegen. De president van Honda was furieus, want het bedrijf had bijna een miljard dollar in Asimo geïnvesteerd. Hij bleek waardeloos toen het erop aan kwam.”
“De robot als evenbeeld van de mens is een achterhaald idee”, zegt de Nederlandse hoogleraar kunstmatige intelligentie Eric Postma van de Universiteit van Tilburg. Dat komt vooral omdat robots de context van de mensenwereld niet begrijpen. Postma: “De computer is het brein van de robot. Hij is ontwikkeld in de traditie van het formele redeneren: de logica. Redeneren kunnen computers dan ook als de beste en daarom zijn schaakcomputers de mens voorbij gestreefd. Maar een intelligente robot moet ook een zachte kant hebben. Hij moet kunnen leren van voorbeelden in een omgeving vol ruis. En hij moet niet alleen rationele maar ook sociale problemen kunnen oplossen. Daarin zijn robots nog steeds veel slechter dan mensen.”
Postma werkt zelf onder andere aan het automatisch herkennen van gezichtsuitdrukkingen en de emotionele lading van stemgeluid. Bij een goede communicatie tussen mens en robot hoort immers ook het begrijpen van niet-verbale communicatie: de blik, de lichaamshouding, de intonatie. Postma: “De beroemde Amerikaanse emotie-onderzoeker Paul Ekman heeft zo’n honderd uitdrukkingen die een menselijk gezicht kan maken in kaart gebracht. Inmiddels zijn computers bijna net zo goed in het categoriseren van deze gezichtsuitdrukkingen als mensen.”
Is de robot die ons begrijpt daarmee binnen handbereik? Nee, verre van, zegt Postma. “Stel dat een robot een groep donkere mannen in het rond ziet springen en met spullen ziet gooien. Dan denkt hij dat er trammelant is. Aan de context zien Nederlanders meteen dat het om een Sinterklaasfeest gaat. Al dat soort contextuele informatie ontgaat de huidige robot.”
Hoewel robots veel langzamer slimmer worden dan menigeen denkt, rukken ze wel degelijk op, niet alleen in de industrie maar ook in de persoonlijke en professionele dienstensector, van huishoudrobots tot zorgrobots. Hoe gaan we onze omgang met deze robots reguleren?
In 1942 stelde de sciencefictionschrijver Isaac Asimov drie wetten op waaraan robots zouden moeten voldoen. Volgens de eerste wet mag een robot mensen geen nadeel, schade of letsel toebrengen, of juist door niet te handelen mensen in gevaar brengen. De tweede wet stelt dat robots opdrachten van mensen moeten gehoorzamen, tenzij die opdrachten in strijd zijn met de eerste wet. De derde wet, tenslotte, zegt dat een robot alles moet doen om zijn eigen voortbestaan veilig te stellen, tenzij deze zelfbescherming strijdig is met de eerste twee wetten.
In eerste instantie gebruikte Asimov de wetten als literair spel in zijn sciencefiction-verhalen. Decennia later schijnt hij gezegd te hebben dat hij ze wel degelijk ook in de echte wereld wilde toepassen op robots. Volgens Postma is de intelligentie van robots echter ver verwijderd van het niveau waarvan Asimov uitging. “Nadenken over privacy en de autonomie van killer-drones vind ik veel belangrijkere problemen dan nadenken over Asimovs wetten.”
De Britse roboticus Alan Winfield, oprichter van het Bristol Robotics Laboratory, is het met Postma eens. Hij heeft in 2010 samen met collega-robotici een praktisch alternatief ontwikkeld voor Asimovs wetten. Geen wetten voor robots, maar vijf ethische principes voor robotontwerpers. Volgens het eerste principe zijn robots multifunctionele instrumenten. Ze mogen niet zuiver en alleen ontworpen worden om mensen te doden of te beschadigen, behalve in het belang van de nationale veiligheid. “Met die laatste zinsnede ben ik persoonlijk niet zo blij”, zegt Winfield, “maar dat is het compromis van een lange discussie.”
Ten tweede zijn mensen en niet robots verantwoordelijke agenten. Robots moeten ontworpen en gebruikt worden in overeenstemming met het bestaande recht. Volgens het derde principe moeten we robots zien als producten. Ze moeten zodanig ontworpen worden dat ze veilig opereren en privacyregels niet schenden. Het vierde principe zegt dat mensen robots niet moeten ontwerpen om kwetsbare gebruikers zoals zieken en ouderen alleen maar te doen geloven dat het levende mensen of dieren zijn. Het moet voor mensen duidelijk zijn dat het machines zijn. Ten slotte moet een mens met de wettelijke verantwoordelijkheid aansprakelijk zijn voor het gedrag van de robot. Een robot moet als het ware een kentekenplaat hebben.
“Robots zullen altijd onder onze controle staan”, zegt Winfield stellig. “Ik spreek liever van robots die een bepaalde mate van autonomie hebben onder supervisie van de mens.” Hij is kritisch op journalisten die telkens maar weer het eenzijdige verhaal oprakelen van robots die de wereld overnemen. En de superintelligentie waaraan filosoof Nick Bostrom een speculatief boek heeft gewijd, noemt Winfield “niet onmogelijk, maar zeer, zeer onwaarschijnlijk. Als we er in slagen om mensachtige kunstmatige intelligentie te bouwen, en als die kunstmatige intelligentie begrijpt hoe ze zelf werkt, en als ze erin slaagt zichzelf superintelligent te maken, en als die superintelligentie energetisch zelfvoorzienend wordt, en als de mens de stekker er niet meer uit kan trekken, ja dan hebben we een probleem. Bij elke ‘als’ hoort een hele kleine kans. De totaalkans op superintelligente robots is dus ongelofelijk klein.”
Chimpansees al slim genoeg om te koken?
Koken is een uniek menselijke vaardigheid, maar hoeveel van de cognitieve vaardigheden die nodig zijn om te koken, hebben chimpansees al? En wat zegt dat over het moment dat de mens in de evolutionaire geschiedenis ging koken?
Chimpansees hebben al een belangrijk deel van de cognitieve vaardigheden die nodig zijn om te koken. Dat concluderen Amerikaanse wetenschappers van de universiteiten van Harvard en Yale deze week in een artikel in Proceedings of the Royal Society B.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Wednesday, May 27, 2015
Hoe Homo sapiens zich ontworstelt aan de evolutie
Alles wat volgens de natuurwetten kan, zouden we ‘natuurlijk’ moeten noemen, ook de mens die steeds meer versmelt met technologie.
Dit artikel is verschenen in de VPRO Gids #22 van 30 mei 2015 in het kader van de Human/VPRO-serie 'De Volmaakte Mens'. Op woensdag 3 juni staat de uitzending in het teken van De Bionische Mens.
In 1993 zond de VPRO de legendarische tv-serie Een schitterend ongeluk uit. De titel verwijst naar de mens als een schitterend ongeluk van het toevalsproces dat evolutie heet. Zes wetenschappers lieten hun licht schijnen op de vraag waartoe de wetenschap de mens eind 20e eeuw had gebracht. Anno 2015, ruim twintig jaar later, hebben ontwikkelingen in met name de biotechnologie en de neurotechnologie ertoe geleid dat de mens de eerste stappen heeft gezet op weg naar een Houdini-achtige ontsnapping aan de biologische beperkingen van dat schitterende ongeluk.
Laten we bij wijze van gedachte-experiment eens filosoferen over de ontwikkeling van Homo sapiens die zich upgrade met technologie. De Britse futuroloog Ian Pearson beschrijft de versmelting van mens en techniek als een drietrapsraket. In de eerste trap hebben mensen een vrijwel volledig biologisch lichaam dat hier en daar is aangepast met technologie. Pearson noemt deze mensensoort de Homo cyberneticus.
U en ik staan aan het begin van de Homo cyberneticus. Wereldwijd hebben tientallen miljoenen mensen een pacemaker en jaarlijks ondergaan zo’n vijftien miljoen mensen cosmetische chirurgie, voornamelijk via botox en borstimplantaten. Terwijl de pacemaker een tekortkoming van het menselijk lichaam repareert, is cosmetische chirurgie zuiver en alleen bedoeld ter verbetering (hoewel menig botoxgezicht dat logenstraft). Doping in de sport is ook een verbetertechniek, maar daarvan ligt de maatschappelijke acceptatie dan weer laag.
Extra zintuig
Waar cosmetische chirurgie ons uiterlijk recht trekt, kan neurochirurgie ook ons innerlijk aanscherpen. Neurowetenschapper Miguel Nicolelis slaagde er in 2013 als eerste in om een zoogdier een zesde zintuig te geven. Hij rustte ratten uit met een infrarood-sensor op hun hoofd. Het signaal werd via een breinimplantaat naar de hersenen geleid en binnen een maand leerden de ratten om infrarood licht waar te nemen.
Op de vraag hoe hij zo’n breinverbetering bij mensen voor zich ziet, antwoordde Nicoles in een interview dat ik na die ontdekking met hem hield: “Bij mensen zal de aanpak op een niet-invasieve manier gebeuren, bijvoorbeeld met magnetische stimulatie van hersengebiedjes. Deze techniek staat nog in de kinderschoenen.”
De Britse hoogleraar cybernetica Kevin Warwick liet me in 2009 een litteken aan de binnenkant van zijn linkerpols zien. Hier had hij een chip laten inbrengen waarin honderd elektroden in een urenlange operatie waren gekoppeld aan de zenuwen in zijn pols. Zijn vrouw had eenzelfde operatie ondergaan. De geïmplanteerde chips bij het echtpaar stonden via een computer draadloos met elkaar in verbinding. Warwick vertelde over zijn eerste cyborgervaring: “Wanneer mijn vrouw haar hand samenkneep, voelde ik een soort stroompje naar mijn vingers lopen. Het was best aangenaam. Zij vond het pijnlijker. Wanneer ik mijn hand samenkneep, voelde zij dat er een soort bliksemflits door haar hand schoot.”
Evolutie buitenspel
In de tweede trap van de mensverbetering verbetert Homo cyberneticus zich op twee manieren. Allereerst door te sleutelen aan zijn eigen genen om zo lichaam en geest biologisch op te voeren. Parallel hieraan worden de technieken die het menselijk brein koppelen aan de externe intelligentie van een computer steeds beter. Dat biedt nieuwe mogelijkheden om het brein te upgraden en uit te breiden met een grotere denkkracht en meer geheugen. Biologie en technologie raken steeds meer met elkaar verweven in het lichaam. Futuroloog Pearson noemt deze mensensoort dan ook Homo hybridus.
In de derde trap van mensverbetering zijn nieuwe materialen en kunstmatige intelligentie zo geavanceerd geworden dat zowel het menselijk lichaam als het menselijk brein uit anorganisch materiaal bestaan dat op elk moment kan worden vervangen en aangepast. Het tijdperk van Homo machinus is aangebroken. Biologische evolutie staat buitenspel.
Pearson voorziet trouwens dat lang niet alle exemplaren van Homo sapiens zich willen upgraden. Sommige mensen zullen zich verzetten onder het mom dat het sleutelen aan de soort onnatuurlijk is. Deze exemplaren gaan een aparte mensentak vormen, die Pearson Homo sapiens ludditus noemt, vernoemd naar de beruchte Luddites, Engelse textielwerkers die begin 19e eeuw uit verzet tegen de oprukkende mechanisering weefmachines kapot sloegen. In de Zweedse tv-serie Real Humans uit 2012 verenigt deze mensensoort zich trouwens in de actiegroep ‘Echte Mensen’, die zich verzet tegen het oprukken van mensachtige robots.
Hulp voor het universum
De meeste mensen maken op morele gronden een onderscheid tussen wat natuurlijk is en wat onnatuurlijk. Dat is een antropocentrisch onderscheid. In het grotere perspectief van de kosmos, die alleen is onderworpen aan de wetten van de natuurkunde en niet aan morele wetten, zouden we eigenlijk alles wat volgens de natuurwetten mogelijk is natuurlijk moeten noemen, ook de technieken die Homo sapiens transformeren tot Homo machinus. Het universum helpt de mens alleen een handje bij het exploreren van alle mogelijke materialen en technologieën die de wetten van het universum toestaan.
Hoe succesvol mensverbeterende technieken zullen worden, kan niemand voorspellen. Sommige technologische doorbraken die enkele decennia geleden slechts een kwestie van tijd leken, zijn tot nu toe nooit doorgebroken, zoals de vliegende auto, kernfusie en het koloniseren van de ruimte. Andere doorbraken kwamen totaal onverwacht, zoals de laser en het internet.
Biotechnologie en neurotechnologie hebben ons in enkele decennia gemaakt tot ‘het dier dat een god werd’, om met de woorden van de jonge Israëlische historicus Yuval Noah Harari te spreken. In zijn boek Sapiens schrijft hij bovendien: “Het is naïef om te denken dat we op elk moment aan de rem kunnen trekken en een eind kunnen maken aan de wetenschappelijke projecten die Homo sapiens upgraden tot een ander type wezen. Want deze projecten zijn onlosmakelijk verbonden met onze jacht op onsterfelijkheid.”
Uiteindelijk is echter ook de zich onsterfelijk wanende Homo machinus overgeleverd aan het lot van het alsmaar uitdijende, steeds leger en kouder wordende universum waarin het grote Niets aan het langste eind lijkt te trekken.
In 1993 zond de VPRO de legendarische tv-serie Een schitterend ongeluk uit. De titel verwijst naar de mens als een schitterend ongeluk van het toevalsproces dat evolutie heet. Zes wetenschappers lieten hun licht schijnen op de vraag waartoe de wetenschap de mens eind 20e eeuw had gebracht. Anno 2015, ruim twintig jaar later, hebben ontwikkelingen in met name de biotechnologie en de neurotechnologie ertoe geleid dat de mens de eerste stappen heeft gezet op weg naar een Houdini-achtige ontsnapping aan de biologische beperkingen van dat schitterende ongeluk.
Laten we bij wijze van gedachte-experiment eens filosoferen over de ontwikkeling van Homo sapiens die zich upgrade met technologie. De Britse futuroloog Ian Pearson beschrijft de versmelting van mens en techniek als een drietrapsraket. In de eerste trap hebben mensen een vrijwel volledig biologisch lichaam dat hier en daar is aangepast met technologie. Pearson noemt deze mensensoort de Homo cyberneticus.
U en ik staan aan het begin van de Homo cyberneticus. Wereldwijd hebben tientallen miljoenen mensen een pacemaker en jaarlijks ondergaan zo’n vijftien miljoen mensen cosmetische chirurgie, voornamelijk via botox en borstimplantaten. Terwijl de pacemaker een tekortkoming van het menselijk lichaam repareert, is cosmetische chirurgie zuiver en alleen bedoeld ter verbetering (hoewel menig botoxgezicht dat logenstraft). Doping in de sport is ook een verbetertechniek, maar daarvan ligt de maatschappelijke acceptatie dan weer laag.
Extra zintuig
Waar cosmetische chirurgie ons uiterlijk recht trekt, kan neurochirurgie ook ons innerlijk aanscherpen. Neurowetenschapper Miguel Nicolelis slaagde er in 2013 als eerste in om een zoogdier een zesde zintuig te geven. Hij rustte ratten uit met een infrarood-sensor op hun hoofd. Het signaal werd via een breinimplantaat naar de hersenen geleid en binnen een maand leerden de ratten om infrarood licht waar te nemen.
Op de vraag hoe hij zo’n breinverbetering bij mensen voor zich ziet, antwoordde Nicoles in een interview dat ik na die ontdekking met hem hield: “Bij mensen zal de aanpak op een niet-invasieve manier gebeuren, bijvoorbeeld met magnetische stimulatie van hersengebiedjes. Deze techniek staat nog in de kinderschoenen.”
De Britse hoogleraar cybernetica Kevin Warwick liet me in 2009 een litteken aan de binnenkant van zijn linkerpols zien. Hier had hij een chip laten inbrengen waarin honderd elektroden in een urenlange operatie waren gekoppeld aan de zenuwen in zijn pols. Zijn vrouw had eenzelfde operatie ondergaan. De geïmplanteerde chips bij het echtpaar stonden via een computer draadloos met elkaar in verbinding. Warwick vertelde over zijn eerste cyborgervaring: “Wanneer mijn vrouw haar hand samenkneep, voelde ik een soort stroompje naar mijn vingers lopen. Het was best aangenaam. Zij vond het pijnlijker. Wanneer ik mijn hand samenkneep, voelde zij dat er een soort bliksemflits door haar hand schoot.”
Evolutie buitenspel
In de tweede trap van de mensverbetering verbetert Homo cyberneticus zich op twee manieren. Allereerst door te sleutelen aan zijn eigen genen om zo lichaam en geest biologisch op te voeren. Parallel hieraan worden de technieken die het menselijk brein koppelen aan de externe intelligentie van een computer steeds beter. Dat biedt nieuwe mogelijkheden om het brein te upgraden en uit te breiden met een grotere denkkracht en meer geheugen. Biologie en technologie raken steeds meer met elkaar verweven in het lichaam. Futuroloog Pearson noemt deze mensensoort dan ook Homo hybridus.
In de derde trap van mensverbetering zijn nieuwe materialen en kunstmatige intelligentie zo geavanceerd geworden dat zowel het menselijk lichaam als het menselijk brein uit anorganisch materiaal bestaan dat op elk moment kan worden vervangen en aangepast. Het tijdperk van Homo machinus is aangebroken. Biologische evolutie staat buitenspel.
Pearson voorziet trouwens dat lang niet alle exemplaren van Homo sapiens zich willen upgraden. Sommige mensen zullen zich verzetten onder het mom dat het sleutelen aan de soort onnatuurlijk is. Deze exemplaren gaan een aparte mensentak vormen, die Pearson Homo sapiens ludditus noemt, vernoemd naar de beruchte Luddites, Engelse textielwerkers die begin 19e eeuw uit verzet tegen de oprukkende mechanisering weefmachines kapot sloegen. In de Zweedse tv-serie Real Humans uit 2012 verenigt deze mensensoort zich trouwens in de actiegroep ‘Echte Mensen’, die zich verzet tegen het oprukken van mensachtige robots.
Hulp voor het universum
De meeste mensen maken op morele gronden een onderscheid tussen wat natuurlijk is en wat onnatuurlijk. Dat is een antropocentrisch onderscheid. In het grotere perspectief van de kosmos, die alleen is onderworpen aan de wetten van de natuurkunde en niet aan morele wetten, zouden we eigenlijk alles wat volgens de natuurwetten mogelijk is natuurlijk moeten noemen, ook de technieken die Homo sapiens transformeren tot Homo machinus. Het universum helpt de mens alleen een handje bij het exploreren van alle mogelijke materialen en technologieën die de wetten van het universum toestaan.
Hoe succesvol mensverbeterende technieken zullen worden, kan niemand voorspellen. Sommige technologische doorbraken die enkele decennia geleden slechts een kwestie van tijd leken, zijn tot nu toe nooit doorgebroken, zoals de vliegende auto, kernfusie en het koloniseren van de ruimte. Andere doorbraken kwamen totaal onverwacht, zoals de laser en het internet.
Biotechnologie en neurotechnologie hebben ons in enkele decennia gemaakt tot ‘het dier dat een god werd’, om met de woorden van de jonge Israëlische historicus Yuval Noah Harari te spreken. In zijn boek Sapiens schrijft hij bovendien: “Het is naïef om te denken dat we op elk moment aan de rem kunnen trekken en een eind kunnen maken aan de wetenschappelijke projecten die Homo sapiens upgraden tot een ander type wezen. Want deze projecten zijn onlosmakelijk verbonden met onze jacht op onsterfelijkheid.”
Uiteindelijk is echter ook de zich onsterfelijk wanende Homo machinus overgeleverd aan het lot van het alsmaar uitdijende, steeds leger en kouder wordende universum waarin het grote Niets aan het langste eind lijkt te trekken.
Tuesday, May 26, 2015
Briljant wiskundige John Nash verongelukt
Een Radio-In-Memoriam voor de afgelopen zaterdag verongelukte wiskundige John Nash. Even geniaal als getormenteerd, en voor een breed publiek vereeuwigd in de met 4 Oscars bekroond film "A Beautiful Mind".
De snelste reis naar een parallel universum
Deze boekrecensie is verschenen in NRC Handelsblad van zaterdag 23 mei 2015
Een citaat van wetenschapsjournalist George van Hal uit zijn boek Robots, aliens en popcorn. De wetten van de natuurkunde staan de fantasie van homo sapiens niet in de weg. In de sciencefictionfilm gaat het om het verhaal, zoals ook in de filmreeks over Batman. Pech voor de wetenschap als het verhaal de natuurwetten tart. En terecht.
Van Hal kijkt in zijn boek op een speelse manier door de bril van sciencefictionfilms naar de wetenschap. Een mooi en uitgebreid overzicht van films die worden voortgestuwd door onze fantasieën over slimme computers en robots, buitenaards leven, verre ruimte-expedities, reizen in de toekomst en in het verleden, en zelfs het exploreren van parallelle universa.
Zo lezen we dat als je de hand wilt schudden met je dubbelganger in een parallel universum, je volgens een van de vele exotische kosmologische theorieën de dichtstbijzijnde kopie van jezelf wellicht kunt aantreffen op een afstand van 10 tot de macht 10^29 meter. Dat is een 1 met 10^29 nullen. Niemand die daar nog enig gevoel bij heeft. Geen wonder dat fysicus Neil Turok in Robots, aliens en popcorn verzucht dat het idee van parallelle universa een teken is dat de moderne fysica op het verkeerde pad zit. Meer experimenten moeten de theorie de juiste weg wijzen. Dat is dan weer het verschil tussen wetenschap en sciencefiction. Fantaseren is veel gemakkelijker dan het kloppend maken van onze fantasie met de werkelijkheid.
Aan de andere kant is vaak genoeg in de wetenschap gebleken dat ooit voor onmogelijk gehouden ideeën toch werkelijkheid zijn geworden: vliegen met toestellen die zwaarder zijn dan de lucht, computers die beter schaken dan mensen, exotische materialen die licht stilzetten of elektrische weerstand verliezen.
Van parallelle universa mogen we dan vooralsnog geen flintertje bewijs hebben gevonden, computers zoals HAL 9000 (uit de SF-film 2001 A Space Odyssey) en Samantha (uit Her) staan daadwerkelijk in de steigers, vertelt Van Hal. En ook de kleverige zijde van Spider-Man en de onzichtbaarheidsmantel van Harry Potter bestaan in rudimentaire vorm. Aliens zoals E.T. hebben nog niet tegen ons raam getikt, maar het aantal ontdekte planeten dat rond een andere ster dan de onze draait, loopt tegen de tweeduizend. Wie weet kunnen astronomen in de komende decennia een eerste teken van buitenaards leven afleiden, hoe primitief ook.
Van Hal legt in zijn boek de nadruk op de natuurwetenschap en de techniek in sciencefictionfilms. Laten we echter niet vergeten dat goede sciencefiction vooral ook de mens een spiegel voorhoudt. Sciencefiction is meer dan Terminator-actie of antimaterie-voortstuwing. Het is ook een filosofische denkoefening. Wie aandachtig in die sciencefictionspiegel kijkt, leert op een nieuwe manier over de mens en diens nietige planeet nadenken.
De meester van deze filosofische tak van sciencefiction, de Poolse schrijver Stanislaw Lem, schrijft in More Tales of Pirx The Pilot: “Goede boeken vertellen de waarheid, zelfs wanneer ze over zaken gaan die nooit hebben en zelfs nooit zullen bestaan. Ze zijn waarheidsgetrouw op een andere manier. Wanneer ze vertellen over het verre heelal, dan laten ze je de stilte en de levenloosheid voelen, zo anders dan op aarde. Welke avonturen ze ook beschrijven, de boodschap is altijd hetzelfde: mensen zullen zich daar nooit thuis voelen.”
De veiligste en snelste manier om naar een parallel universum te reizen, is met een zak popcorn op schoot.
Boekinformatie
George van Hal. Robots, aliens en popcorn - Wetenschap op het witte doek. Uitgeverij Atlas Contact. 256 pag., € 24,99
Tuesday, May 12, 2015
Nederlandse Bluetooth-uitvinder gelauwerd in de VS
Vanaf vandaag prijkt de naam van Bluetooth-uitvinder Jaap Haartsen naast die van Thomas Edison, Henry Ford en de gebroeders Wright in de Amerikaanse National Inventors Hall of Fame.
“Bedenk een goedkope en energiezuinige manier om een mobiele telefoon draadloos met een headset te verbinden.” Dat was de opdracht die de Nederlandse elektrotechnisch ingenieur Jaap Haartsen in 1994 kreeg van zijn Zweedse werkgever Ericsson, fabrikant van onder andere mobiele telefoons. Handig zo’n draadloze communicatie, dacht het bedrijf, want dan zou je kunnen praten via een draadloze headset, zonder steeds de telefoon tegen je hoofd te drukken.
“Bedenk een goedkope en energiezuinige manier om een mobiele telefoon draadloos met een headset te verbinden.” Dat was de opdracht die de Nederlandse elektrotechnisch ingenieur Jaap Haartsen in 1994 kreeg van zijn Zweedse werkgever Ericsson, fabrikant van onder andere mobiele telefoons. Handig zo’n draadloze communicatie, dacht het bedrijf, want dan zou je kunnen praten via een draadloze headset, zonder steeds de telefoon tegen je hoofd te drukken.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Saturday, May 9, 2015
Mazelenvaccinatie beschermt dubbel
De mazelenvaccinatie voorkomt niet alleen de mazelen maar indirect ook andere infecties in twee tot drie jaar na de mazeleninfectie.
Vijftig jaar geleden werd de mazelenvaccinatie geïntroduceerd en sindsdien is de kindersterfte wereldwijd fors gedaald. Die daling is zelfs zo sterk dat hij niet alleen verklaard kan worden doordat gevaccineerde kinderen niet meer sterven aan de mazelen.
Een groep Nederlandse en Amerikaanse onderzoekers, waaronder virologen van het Erasmus Medisch Centrum, denkt nu het antwoord op dit mysterie gevonden te hebben. De onderzoekers analyseerden sterftegegevens van voor en na de introductie van de mazelenvaccinatie in Engeland, Wales, de Verenigde Staten en Denemarken. Ze publiceerden hun bevindingen deze week in Science.
Een groep Nederlandse en Amerikaanse onderzoekers, waaronder virologen van het Erasmus Medisch Centrum, denkt nu het antwoord op dit mysterie gevonden te hebben. De onderzoekers analyseerden sterftegegevens van voor en na de introductie van de mazelenvaccinatie in Engeland, Wales, de Verenigde Staten en Denemarken. Ze publiceerden hun bevindingen deze week in Science.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Toponderzoeker capituleert voor dierenactivisten
Hersenonderzoeker Nikos Logothetis stopt met onderzoek bij apen onder druk van Duitse dierenactivisten.
Sinds september 2014 ligt het primaten onderzoekslaboratorium bij het Max Planck Instituut voor Biologische Cybernetica in het Duitse Tübingen onder vuur van dierenactivisten. De activisten protesteerden op straat, stuurden bedreigende e-mails en toonden − volgens het Max Planck Instituut − gemanipuleerde en uit de context gehaalde foto’s van apen die in het instituut als proefdier werden gebruikt. Ook gebruikten ze een infiltrant om video-opnames te nemen van de proefdieren. En ook die werden selectief en zonder de context uit te leggen getoond.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Tuesday, May 5, 2015
Wat is het optimale aantal topspelers in een WK-voetbalteam?
De meeste mensen denken dat hoe meer topspelers een WK-team heeft, hoe beter het presteert. Maar is dat wel zo? Wat zegt de wetenschap hierover?
In eerste instantie zou je denken dat een nationaal voetbalteam steeds beter presteert naarmate er meer topspelers in spelen. Verrassenderwijs gaat dat echter alleen maar op tot een bepaald maximum: een nationaal voetbalteam wordt steeds beter tot ongeveer 70% van de teamleden toppers zijn. Maar voeg je hier nog meer topspelers aan toe, dan gaat het nationale team statistisch gezien juist slechter presteren. Dat effect heet het ‘te-veel-talent’-effect.
In eerste instantie zou je denken dat een nationaal voetbalteam steeds beter presteert naarmate er meer topspelers in spelen. Verrassenderwijs gaat dat echter alleen maar op tot een bepaald maximum: een nationaal voetbalteam wordt steeds beter tot ongeveer 70% van de teamleden toppers zijn. Maar voeg je hier nog meer topspelers aan toe, dan gaat het nationale team statistisch gezien juist slechter presteren. Dat effect heet het ‘te-veel-talent’-effect.
Beluister hier mijn radiobijdrage over dit effect aan Radio Brasil van 11 juli 2014, tijdens het WK Voetbal van 2014:
Friday, May 1, 2015
Marsreis leidt tot Alzheimerbrein
Verbindingen tussen hersencellen gaan kapot door bombardement met ruimtestraling.
De straling die een Marsreiziger treft op zijn reis naar de Rode Planeet zorgt voor Alzheimer-achtige problemen, zo blijkt uit een Amerikaanse studie die in samenwerking met het NASA Human Research Program is uitgevoerd.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap.
Wednesday, April 22, 2015
More afraid of stupid people than of smart machines
Here is the column that I have read yesterday at a debate in De Balie about the chances and risks of artificial intelligence, on request of the technology magazine De Ingenieur.
I have also written a Dutch version, which can be read here.
This is the flattering reaction on Twitter of Frank van Harmelen, professor in Knowledge Representation & Reasoning at the Free University in Amsterdam.
Okay, here's my column:
“Technology has given life the opportunity to flourish like never before...or to self-destruct.”
This is not a sentence that I have made-up myself. These are the swollen words of the Future of Life institute. The institute investigates the impact of the development of superintelligent computers and robots. In an open letter the institute calls for the development of artificial intelligence whose positive impact is maximized and whose negative impact is minimized. Who would not want that?
There is only one problem: any technology can be used both for the good and for the bad. With a knife, you can cut bread, or someone’s throat. A robot plane that kills terrorists, can in the hands of terrorists just as easily kill innocent civilians. Nothing human will be alien to the robot of the future.
The international media have interpreted the open letter as a warning against superintelligence. Of course. For decades the media have enthusiastically covered predictions about computers and robots outsmarting and eventually subduing humans.
However, the reality of today and also of the coming decades, is much less sexy. Let me quote Pedro Domingos, an American top researcher in the field of artificial intelligence. He says, and I quote: “Everybody’s so worried about computers becoming really, really smart and taking over the world, whereas in reality what’s happened right now is computers are really, really dumb and they’ve taken over the world. The world cannot function without computers anymore. It would be better if they were smarter.” End of quote.
One of the founders of the Future of Life institute, Victoria Krakovna, reacted surprised about the one-sided focus of the media on superintelligence. What a surprise! That’s what you get when you let the whole world know that you investigate artificial intelligence in the context of − and I quote again − “existential risks facing humanity”.
The Future of Life institute should emphasize that all intelligent systems are still a collaboration between human and artificial intelligence. But yeah, that sounds a lot less sexy.
In this cooperation the smart machine will do tasks in which it excels: rapidly processing information, infallible memory and never getting tired. Humans will do the things they do much better than the machine: understanding the context, understanding intentions and emotions, using creativity, developing ethical norms and values.
The cooperation between man and machine can be a matter of life or death. Let me illustrate this with two examples.
Two weeks ago it was disclosed that on December 14, 2014 the automatic pilot of a Scottish plane of the company Loganair had directed the plane into an almost fatal crash. The plane was hit by lightning. The autopilot ran crazy and steered the plane into a steep descent. The autopilot even blocked the quick intervention of the human pilot. Barely twenty seconds before the plane would have crashed, the human pilot managed to pull up the plane in a final attempt.
Much less fortunate were the passengers of the Turkish Airlines plane that flew to Amsterdam on February 25, 2009. As the plane approached Schiphol Airport and flew at an altitude of six hundred meters, the altimeter suddenly showed minus two meters. The automatic pilot concluded that the aircraft had already landed and rapidly diminished the engine power. The human pilots understood this mistake too late and the plane crashed near Schiphol. There were 9 deaths and 120 injured.
These are two examples of the Automation Paradox. The Automation Paradox states that the more automation, the more crucial is the human intervention in case the thinking machine makes a mistake. And there is always a chance for a mistake.
With increasing automation, we will increasingly hit against this paradox. Automation shifts the point where mistakes are made: for example, from operators, pilots and drivers to the programmers who write the software and to the interaction between human and machine.
The Automation Paradox has two causes. First, people tend to trust machines more than their own common sense. This can lead to an over-reliance on automation. Second, more automation means less practice for human operators. This increases the risk on an accident in case the human has to correct the machine, just like in the accident with the Turkish Airlines plane.
To tackle the paradox, we need to consider humans as an integral part of any artificially intelligent system. And to ensure that operators remain sufficiently trained in their human skills, we occasionally need to switch off automated systems during training sessions.
According to the open letter of the Future of Life institute, artificial intelligence can contribute to the worldwide eradication of poverty and disease. Unfortunately, non-technological problems are never solely solved by technology. Smart computers and robots will only make mankind more successful when we put humans and not machines in the heart of our thinking. Our challenge for the future is how to combine the best of two different worlds: the best of human and the best of artificial intelligence. In this effort we should be more afraid of stupid people than of smart machines.
I have also written a Dutch version, which can be read here.
This is the flattering reaction on Twitter of Frank van Harmelen, professor in Knowledge Representation & Reasoning at the Free University in Amsterdam.
Okay, here's my column:
“Technology has given life the opportunity to flourish like never before...or to self-destruct.”
This is not a sentence that I have made-up myself. These are the swollen words of the Future of Life institute. The institute investigates the impact of the development of superintelligent computers and robots. In an open letter the institute calls for the development of artificial intelligence whose positive impact is maximized and whose negative impact is minimized. Who would not want that?
There is only one problem: any technology can be used both for the good and for the bad. With a knife, you can cut bread, or someone’s throat. A robot plane that kills terrorists, can in the hands of terrorists just as easily kill innocent civilians. Nothing human will be alien to the robot of the future.
The international media have interpreted the open letter as a warning against superintelligence. Of course. For decades the media have enthusiastically covered predictions about computers and robots outsmarting and eventually subduing humans.
However, the reality of today and also of the coming decades, is much less sexy. Let me quote Pedro Domingos, an American top researcher in the field of artificial intelligence. He says, and I quote: “Everybody’s so worried about computers becoming really, really smart and taking over the world, whereas in reality what’s happened right now is computers are really, really dumb and they’ve taken over the world. The world cannot function without computers anymore. It would be better if they were smarter.” End of quote.
One of the founders of the Future of Life institute, Victoria Krakovna, reacted surprised about the one-sided focus of the media on superintelligence. What a surprise! That’s what you get when you let the whole world know that you investigate artificial intelligence in the context of − and I quote again − “existential risks facing humanity”.
The Future of Life institute should emphasize that all intelligent systems are still a collaboration between human and artificial intelligence. But yeah, that sounds a lot less sexy.
In this cooperation the smart machine will do tasks in which it excels: rapidly processing information, infallible memory and never getting tired. Humans will do the things they do much better than the machine: understanding the context, understanding intentions and emotions, using creativity, developing ethical norms and values.
The cooperation between man and machine can be a matter of life or death. Let me illustrate this with two examples.
Two weeks ago it was disclosed that on December 14, 2014 the automatic pilot of a Scottish plane of the company Loganair had directed the plane into an almost fatal crash. The plane was hit by lightning. The autopilot ran crazy and steered the plane into a steep descent. The autopilot even blocked the quick intervention of the human pilot. Barely twenty seconds before the plane would have crashed, the human pilot managed to pull up the plane in a final attempt.
Much less fortunate were the passengers of the Turkish Airlines plane that flew to Amsterdam on February 25, 2009. As the plane approached Schiphol Airport and flew at an altitude of six hundred meters, the altimeter suddenly showed minus two meters. The automatic pilot concluded that the aircraft had already landed and rapidly diminished the engine power. The human pilots understood this mistake too late and the plane crashed near Schiphol. There were 9 deaths and 120 injured.
These are two examples of the Automation Paradox. The Automation Paradox states that the more automation, the more crucial is the human intervention in case the thinking machine makes a mistake. And there is always a chance for a mistake.
With increasing automation, we will increasingly hit against this paradox. Automation shifts the point where mistakes are made: for example, from operators, pilots and drivers to the programmers who write the software and to the interaction between human and machine.
The Automation Paradox has two causes. First, people tend to trust machines more than their own common sense. This can lead to an over-reliance on automation. Second, more automation means less practice for human operators. This increases the risk on an accident in case the human has to correct the machine, just like in the accident with the Turkish Airlines plane.
To tackle the paradox, we need to consider humans as an integral part of any artificially intelligent system. And to ensure that operators remain sufficiently trained in their human skills, we occasionally need to switch off automated systems during training sessions.
According to the open letter of the Future of Life institute, artificial intelligence can contribute to the worldwide eradication of poverty and disease. Unfortunately, non-technological problems are never solely solved by technology. Smart computers and robots will only make mankind more successful when we put humans and not machines in the heart of our thinking. Our challenge for the future is how to combine the best of two different worlds: the best of human and the best of artificial intelligence. In this effort we should be more afraid of stupid people than of smart machines.
Banger voor domme mensen dan voor slimme machines
Tijdens een debat over de kansen en risico's van kunstmatige intelligentie gisteren in De Balie, las ik een Engelstalige column voor. Hier is de Nederlandse versie, ook gepubliceerd op de website van technologietijdschrift De Ingenieur:
“Technologie heeft het leven de gelegenheid gegeven om te floreren als nooit te voren…of om zichzelf te vernietigen.”
Deze tekst heb ik niet zelf verzonnen, dit zijn de ronkende woorden van het Future of Life-instituut. Het instituut onderzoekt de gevolgen van de ontwikkeling van slimme computers en robots tot bovenmenselijk niveau. In een open brief roept het instituut op kunstmatige intelligentie te ontwikkelen waarvan de positieve gevolgen maximaal zijn en de negatieve gevolgen minimaal. Zelden heb ik een grotere open deur gehoord. Wie wil dat nou niet?
Er is alleen één probleem: elke technologie kan goedschiks of kwaadschiks worden gebruikt. Met een mes kun je een brood snijden, of iemand de keel doorsnijden. Een robotvliegtuig dat terroristen neerschiet, kan in de handen van terroristen net zo gemakkelijk onschuldige burgers dood schieten. Niets menselijks is de toekomstige robot vreemd.
De internationale media hebben de open brief opgevat als een waarschuwing tegen superintelligentie. Natuurlijk. Media smullen al decennialang van het verhaal dat computers en robots mensen overvleugelen. De realiteit van vandaag en van de komende decennia is echter veel minder sexy. Pedro Domingos, een Amerikaanse toponderzoeker op het terrein van de kunstmatige intelligentie, zegt het als volgt: “Iedereen is zo bang dat computers heel slim worden en de wereld overnemen, terwijl de realiteit is dat computers heel dom zijn en de wereld al hebben overgenomen. We kunnen geen dag zonder ze; de wereld functioneert niet meer zonder computers. Het zou beter zijn wanneer ze slimmer zouden zijn.”
Een van de oprichters van het Future of Life-instituut, Victoria Krakovna, reageerde verbaasd op de eenzijdige focus van de media op superintelligentie. Eigen schuld, dikke bult. Dat krijg je ervan wanneer je zelf rond toetert dat je kunstmatige intelligentie onderzoekt in de context van − en ik citeer − “existentiële risico’s waarvoor de mensheid staat”.
Het Future of Life-instituut had veel beter kunnen benadrukken dat de intelligente systemen van de toekomst een samenwerking tussen menselijke en kunstmatige intelligentie zullen zijn. Maar ja, dat klinkt veel minder sexy.
In die samenwerking doet de slimme machine waarin hij uitblinkt: razendsnel informatie verwerken, een feilloos geheugen en nooit moe worden. De mens doet wat hij beter kan: het begrijpen van de context, het begrijpen van intenties en emoties, het gebruiken van creativiteit, het ontwikkelen van normen en waarden. Dat de samenwerking tussen mens en machine een kwestie is van leven of dood wil ik illustreren aan de hand van twee voorbeelden.
Twee weken geleden werd bekend dat op 14 december 2014 de automatische piloot van een Schots vliegtuig van Loganair het toestel bijna liet crashen. Het vliegtuig was getroffen door de bliksem. De automatische piloot sloeg op hol en stuurde het toestel steil naar beneden. De automaat hield zelfs het ingrijpen van de menselijke piloot tegen. Nauwelijks twintig seconden voor het toestel zou crashen, lukte het de menselijke piloot in een uiterste poging om het toestel weer omhoog te trekken.
Veel minder geluk hadden de passagiers van het Turkish Airlines toestel dat op 25 februari 2009 naar Amsterdam vloog. Toen het vliegtuig Schiphol naderde en op zeshonderd meter hoogte vloog, gaf de hoogtemeter plotseling min twee meter aan. De automatische piloot trok de conclusie dat het vliegtuig al geland moest zijn en verminderde razendsnel het motorvermogen. De menselijke piloten begrepen deze fout te laat en het toestel crashte vlakbij Schiphol. Er vielen 9 doden en 120 gewonden.
Dit zijn twee voorbeelden van de Paradox van de Automatisering. De Paradox van de Automatisering stelt dat hoe meer automatisering, hoe crucialer ingrijpen door de mens wanneer de denkende machine toch een fout maakt. En die kans is er altijd.
Met de toenemende automatisering, zullen we steeds vaker tegen deze paradox aan lopen. Automatisering verschuift het punt waarop fouten worden gemaakt: van bijvoorbeeld operators, piloten en chauffeurs naar de programmeurs die de software schrijven en naar de interactie tussen mens en machine.
De Paradox van de Automatisering heeft twee oorzaken. Ten eerste hebben mensen de neiging om machines eerder te vertrouwen dan hun eigen gezonde verstand. Dat kan leiden tot een te groot vertrouwen in automatisering. Ten tweede kan meer automatisering ertoe leiden dat menselijke operators minder vaardig worden wanneer ze onverhoopt toch moeten ingrijpen. Om de paradox te lijf te gaan, moeten we de mens als een integraal onderdeel van een kunstmatige intelligent systeem beschouwen. En om te zorgen dat operators hun menselijke vaardigheden voldoende blijven trainen, moeten we automatische systemen af en toe uitschakelen.
Volgens de open brief van het Future of Life-instituut kan kunstmatige intelligentie bijdragen aan het wereldwijd uitbannen van armoede en ziekte. Helaas worden niet-technologische problemen nooit alléén maar opgelost door technologie. Slimme computers en robots zullen de mensheid alleen maar succesvoller maken wanneer we niet de machine, maar de mens centraal stellen. De uitdaging voor de toekomst is hoe we het beste van menselijke en kunstmatige intelligentie combineren. Daarbij moeten we banger zijn voor domme mensen, dan voor slimme machines.
“Technologie heeft het leven de gelegenheid gegeven om te floreren als nooit te voren…of om zichzelf te vernietigen.”
Deze tekst heb ik niet zelf verzonnen, dit zijn de ronkende woorden van het Future of Life-instituut. Het instituut onderzoekt de gevolgen van de ontwikkeling van slimme computers en robots tot bovenmenselijk niveau. In een open brief roept het instituut op kunstmatige intelligentie te ontwikkelen waarvan de positieve gevolgen maximaal zijn en de negatieve gevolgen minimaal. Zelden heb ik een grotere open deur gehoord. Wie wil dat nou niet?
Er is alleen één probleem: elke technologie kan goedschiks of kwaadschiks worden gebruikt. Met een mes kun je een brood snijden, of iemand de keel doorsnijden. Een robotvliegtuig dat terroristen neerschiet, kan in de handen van terroristen net zo gemakkelijk onschuldige burgers dood schieten. Niets menselijks is de toekomstige robot vreemd.
De internationale media hebben de open brief opgevat als een waarschuwing tegen superintelligentie. Natuurlijk. Media smullen al decennialang van het verhaal dat computers en robots mensen overvleugelen. De realiteit van vandaag en van de komende decennia is echter veel minder sexy. Pedro Domingos, een Amerikaanse toponderzoeker op het terrein van de kunstmatige intelligentie, zegt het als volgt: “Iedereen is zo bang dat computers heel slim worden en de wereld overnemen, terwijl de realiteit is dat computers heel dom zijn en de wereld al hebben overgenomen. We kunnen geen dag zonder ze; de wereld functioneert niet meer zonder computers. Het zou beter zijn wanneer ze slimmer zouden zijn.”
Een van de oprichters van het Future of Life-instituut, Victoria Krakovna, reageerde verbaasd op de eenzijdige focus van de media op superintelligentie. Eigen schuld, dikke bult. Dat krijg je ervan wanneer je zelf rond toetert dat je kunstmatige intelligentie onderzoekt in de context van − en ik citeer − “existentiële risico’s waarvoor de mensheid staat”.
Het Future of Life-instituut had veel beter kunnen benadrukken dat de intelligente systemen van de toekomst een samenwerking tussen menselijke en kunstmatige intelligentie zullen zijn. Maar ja, dat klinkt veel minder sexy.
In die samenwerking doet de slimme machine waarin hij uitblinkt: razendsnel informatie verwerken, een feilloos geheugen en nooit moe worden. De mens doet wat hij beter kan: het begrijpen van de context, het begrijpen van intenties en emoties, het gebruiken van creativiteit, het ontwikkelen van normen en waarden. Dat de samenwerking tussen mens en machine een kwestie is van leven of dood wil ik illustreren aan de hand van twee voorbeelden.
Twee weken geleden werd bekend dat op 14 december 2014 de automatische piloot van een Schots vliegtuig van Loganair het toestel bijna liet crashen. Het vliegtuig was getroffen door de bliksem. De automatische piloot sloeg op hol en stuurde het toestel steil naar beneden. De automaat hield zelfs het ingrijpen van de menselijke piloot tegen. Nauwelijks twintig seconden voor het toestel zou crashen, lukte het de menselijke piloot in een uiterste poging om het toestel weer omhoog te trekken.
Veel minder geluk hadden de passagiers van het Turkish Airlines toestel dat op 25 februari 2009 naar Amsterdam vloog. Toen het vliegtuig Schiphol naderde en op zeshonderd meter hoogte vloog, gaf de hoogtemeter plotseling min twee meter aan. De automatische piloot trok de conclusie dat het vliegtuig al geland moest zijn en verminderde razendsnel het motorvermogen. De menselijke piloten begrepen deze fout te laat en het toestel crashte vlakbij Schiphol. Er vielen 9 doden en 120 gewonden.
Dit zijn twee voorbeelden van de Paradox van de Automatisering. De Paradox van de Automatisering stelt dat hoe meer automatisering, hoe crucialer ingrijpen door de mens wanneer de denkende machine toch een fout maakt. En die kans is er altijd.
Met de toenemende automatisering, zullen we steeds vaker tegen deze paradox aan lopen. Automatisering verschuift het punt waarop fouten worden gemaakt: van bijvoorbeeld operators, piloten en chauffeurs naar de programmeurs die de software schrijven en naar de interactie tussen mens en machine.
De Paradox van de Automatisering heeft twee oorzaken. Ten eerste hebben mensen de neiging om machines eerder te vertrouwen dan hun eigen gezonde verstand. Dat kan leiden tot een te groot vertrouwen in automatisering. Ten tweede kan meer automatisering ertoe leiden dat menselijke operators minder vaardig worden wanneer ze onverhoopt toch moeten ingrijpen. Om de paradox te lijf te gaan, moeten we de mens als een integraal onderdeel van een kunstmatige intelligent systeem beschouwen. En om te zorgen dat operators hun menselijke vaardigheden voldoende blijven trainen, moeten we automatische systemen af en toe uitschakelen.
Volgens de open brief van het Future of Life-instituut kan kunstmatige intelligentie bijdragen aan het wereldwijd uitbannen van armoede en ziekte. Helaas worden niet-technologische problemen nooit alléén maar opgelost door technologie. Slimme computers en robots zullen de mensheid alleen maar succesvoller maken wanneer we niet de machine, maar de mens centraal stellen. De uitdaging voor de toekomst is hoe we het beste van menselijke en kunstmatige intelligentie combineren. Daarbij moeten we banger zijn voor domme mensen, dan voor slimme machines.
'Mr. Longitude' haalt na 250 jaar alsnog zijn gelijk
Vorige week kwam een succesvol einde aan een experiment met een bijzondere klok. De vraag was of een mechanisch slingeruurwerk dat 250 jaar geleden was ontworpen door de beroemde Britse klokkenmaker John Harrison zijn claim over de precisie van de klok zou waarmaken.
Harrison beweerde eind 18e eeuw dat zijn klok in honderd dagen minder dan een seconde verkeerd zou lopen. Veel nauwkeuriger dan alle andere toenmalige klokken, die in een week tijd al een seconde verkeerd liepen.
Lees het hele artikel op NPO Wetenschap
Sunday, April 19, 2015
50 jaar Wet van Moore
Vandaag is het precies 50 jaar geleden dat Gordon Moore zijn beroemde Wet van Moore presenteerde. Dankzij die wet hebben we nu smartphones en laptops. De wet voorspelt namelijk dat de rekenkracht van computers elke twee jaar verdubbelt omdat de industrie erin slaagt steeds meer transistoren op een chip te plaatsen.
Beluister hieronder de radio-uitzending van De Kennis van Nu van 25 augustus 2014. De uitzending stond geheel in het teken van de Wet van Moore, met als hoofdgast Jos Benschop, hoogleraar Industriële Natuurkunde aan de Universiteit Twente en Senior Vice President Technology bij ASML, het bedrijf dat de Wet van Moore in stand houdt.
Monday, April 13, 2015
Alan Turings mysterieuze notitieboek uit 1942
Vandaag wordt een notitieboek uit 1942 van de Britse computerpionier Alan Turing geveild. Turing kraakte in die tijd de Duitse Enigma-code.
Wat staat er in? En waarom wist vrijwel niemand van het bestaan?
Beluister hier de antwoorden in mijn bijdrage aan het Radio 1-programma Nachtkijkers:
Het notitieboek is uiteindelijk voor een bedrag van $ 1.025.000 van eigenaar gewisseld. Zowel de koper als de verkoper zijn vooralsnog onbekend. Hopelijk stelt de nieuwe eigenaar wetenschappers en alle andere geïnteresseerden in staat om het notitieboek van kaft tot kaft te lezen. Turing heeft al zo weinig persoonlijke spullen nagelaten.
Wat staat er in? En waarom wist vrijwel niemand van het bestaan?
Beluister hier de antwoorden in mijn bijdrage aan het Radio 1-programma Nachtkijkers:
Het notitieboek is uiteindelijk voor een bedrag van $ 1.025.000 van eigenaar gewisseld. Zowel de koper als de verkoper zijn vooralsnog onbekend. Hopelijk stelt de nieuwe eigenaar wetenschappers en alle andere geïnteresseerden in staat om het notitieboek van kaft tot kaft te lezen. Turing heeft al zo weinig persoonlijke spullen nagelaten.
Friday, April 10, 2015
Kunstmatige intelligentie: kans of toch risico?
Op 21 april vindt in De Balie in Amsterdam een publiek debat plaats over kunstmatige intelligentie. Tijdens dit debat zal ik een column verzorgen.
Wetenschappers lanceren in een open brief een onderzoekagenda die is gericht op maatschappelijk verantwoord gebruik van kunstmatige intelligentie.
Onderzoek naar kunstmatige intelligentie moet de mensheid ten goede komen en mogelijke nadelen voorkomen. Dat is de essentie van de open brief ‘Robust and Benificial AI’ van grootheden als Elon Musk en Stephen Hawking.
Welke consequenties moet de onderzoekswereld aan die oproep verbinden?
Aanvang: 20.00 uur.
Klik hier voor meer informatie
Wetenschappers lanceren in een open brief een onderzoekagenda die is gericht op maatschappelijk verantwoord gebruik van kunstmatige intelligentie.
Onderzoek naar kunstmatige intelligentie moet de mensheid ten goede komen en mogelijke nadelen voorkomen. Dat is de essentie van de open brief ‘Robust and Benificial AI’ van grootheden als Elon Musk en Stephen Hawking.
Welke consequenties moet de onderzoekswereld aan die oproep verbinden?
Aanvang: 20.00 uur.
Klik hier voor meer informatie
Wednesday, April 8, 2015
Computer rukt op in gezichtsherkenning
Lees het hele artikel over gezichtsherkenning door mensen en computers op NPO Wetenschap.
Kijk vanavond ook naar de tv-uitzending van De Kennis van Nu op NPO 2 (19.20) en luister naar de radio-uitzending op radio 5 (22.00). Allebei staan in het teken van gezichtsherkenning.
Subscribe to:
Posts (Atom)