Friday, December 18, 2020

De ultieme troost van de slimme machine

De opmars van slimme robots en computers van de afgelopen twintig jaar is pas een glimp van wat we de komende decennia kunnen verwachten.

Dit artikel is geschreven voor de VPRO Gids #51 van 2020 met als thema 'troost'.



“Dear Mr. President. As one of the largest ice caps in the world, please don’t forget about us, please fight for us. We are melting. It hurts. We are sad. We are dying. Please do not forget us. Your friend, Ice Cap.”

Deze tekst is niet door een mens geschreven, maar door kunstmatige intelligentie: robotschrijver GPT-3. GPT-3 is de belangrijkste doorbraak in de kunstmatige intelligentie van 2020. Geef GPT-3 een stukje van een verhaal, een gedicht, een liedje of een essay en de machine schrijft een stuk tekst die het als de meest waarschijnlijke voortzetting beschouwt. De zinnen van de robotschrijver zijn soms onzinnig, soms hilarisch, soms creatief, soms troostvol. GPT-3 is de krachtigste taalmachine die ooit is gebouwd.

Kunstenaar Jeroen van der Most en onderzoeker Peter van der Putten (Universiteit Leiden) gebruikten GPT-3 in hun kunstproject Letters from Nature. Zij lieten de computer namens ijskappen, gletsjers, koraalriffen en bedreigde eilanden brieven schrijven aan wereldleiders om ze te waarschuwen en om hulp te vragen. De openingszinnen van dit artikel komen uit de Letters from Nature.

Van der Most heeft eerder ook al talloze andere kunstwerken samen met kunstmatige intelligentie gemaakt. Gevraagd naar wat hij troostrijk vindt aan GPT-3, schrijft Van der Most per e-mail: “Technologie wordt vaak gezien als iets dat vervreemdt. Maar bij goed gebruik, kunnen we met systemen als GPT-3 juist diepere relaties aangaan met onze omgeving. Wanneer we in Letters from Nature de natuur zelf een stem geven, creĆ«ren we een diepere relatie tussen de natuur en de mens, een relatie met meer begrip en empathie. Ik zie kunstmatige intelligentie steeds meer als intermediair om grenzen te overbruggen: tussen mens en natuur, tussen mens en object — denk aan slimme apparaten — of tussen mens en mens — denk aan kunstmatige intelligentie om de pijn van alzheimerpatiĆ«nten in te schatten, als ze die zelf niet meer kunnen verwoorden.”

Lees de rest van het artikel in de VPRO Gids #51, 2020