Dit artikel is gepubliceerd in NRC Handelsblad, 31 oktober 2009
Wanneer je de naam Spidrohedron hoort, denk je misschien aan een dinosaurus. Maar dat is hij niet. Toch krab je je wel even achter de oren wanneer de Spidrohedron opeens voor je neus staat. Hij is zo groot als een volwassen mens, hij verroert zich niet en hij is geheel van hout.
Van welke kant je hem ook bekijkt, steeds lijkt hij je met een draaikolkbeweging naar binnen te zuigen. De Spidrohedron heeft acht van die grote draaikolken. Wanneer je goed kijkt, zie je dat elke draaikolk uit zes in elkaar gehaakte zeepaardenstaarten bestaat. Dat heeft zelfs dr. Zeepaard nog nooit gezien!
Elke zeepaardstaart bestaat volledig uit aan elkaar geplakte driehoeken. Niet zomaar driehoeken, maar alleen wat wiskundigen gelijkzijdige en gelijkbenige driehoeken noemen. De Hongaarse kunstenaar Dániel Erdély was de eerste die deze zeepaardstaart ontwierp. Hij noemde het een ‘spidron’, vanwege het spiraliserende uiterlijk. Maar hij wilde meer en groter. Hij zocht naar manieren om met een heleboel zeepaardenstaarten een groot kunstwerk te bouwen.
De Nederlandse kunstenaar en wiskundige Rinus Roelofs hielp bij die zoektocht. Roelofs berekende op de computer hoe ze de zeepaardenstaarten tot iets moois konden combineren. Zo ontwierpen ze samen de Spidrohedron. Een Hongaarse meubelmaker heeft het ontwerp tot een echt kunstwerk omgetoverd door 480 houten driehoeken aan elkaar te lijmen.
De Spidrohedron heeft een paar wonderlijke eigenschappen die je niet zo snel ziet, maar die je met wiskunde kunt bewijzen. Zo kun je hem geheel vouwen uit een vlak stuk papier. Dan moet je wel eerst weten welke driehoekjes je aan elkaar moet tekenen. Daarna kun je hem langs de lijntjes beginnen te vouwen. Zo krijg je een steeds kunstzinniger prop papier. Verder hebben Spidrohedronen nog iets geks. Je kunt ze op elkaar kunt stapelen zonder dat er tussenruimte overblijft. Dat is iets wat bijvoorbeeld met kubussen ook lukt, maar met bollen niet. Als je sinaasappels op elkaar stapelt, blijft er altijd tussenruimte over.
De natuur heeft zelf prachtige vormen gemaakt zoals schelpen met een spiraalvorm, maar nog nooit heeft iemand in de natuur een Spidrohedron gevonden. Voor zover we weten is de Spidrohedron zuiver mensenwerk. Hij bestaat dankzij de kunst en de wiskunde.
Info
De Spidrohedron maakt deel uit van de tentoonstelling over ‘Kunst en Wiskunde’ die nog tot en met 14 november te zien is in het Ruppertgebouw van de Universiteit Utrecht (Leuvenlaan 19, ingang Educatorium). Geopend van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 18.00; toegang gratis. Op zaterdag 14 november organiseert de Stichting Ars et Mathesis op dezelfde locatie de jaarlijkse ontmoetingsdag over kunst en wiskunde.
Meer info: http://www.arsetmathesis.nl/
