Dit artikel is gepubliceerd in NRC Handelsblad van 22 oktober 2011
‘Ik verwelkom onze nieuwe computer-opperheren.’ Dat schreef Ken Jennings, de beste Jeopardy!-speler ooit, aan het eind van de kennisquiz waarin de mens afgelopen februari het loodje legde tegen IBM-supercomputer Watson. Computers konden al beter schaken dan mensen. Nu verpletterde een computer de twee beste menselijke spelers in de populairste tv-quiz van de Verenigde Staten: een quiz die een groot beroep doet op algemene kennis en het menselijk taalvermogen.
Weer een nieuwe aanwijzing dat computerintelligentie de menselijke intelligentie voorbij gaat streven? Jazeker, denkt de Amerikaanse uitvinder en futurist Ray Kurzweil. En het moment waarop dat gebeurt, noemt hij de Singulariteit. In het weekend van 15 en 16 oktober organiseerde Kurzweil in New York de zesde Singularity Summit. Hoofdthema dit jaar: wat betekent Watsons winst voor de toekomst van de kunstmatige intelligentie? Kurzweil nodigde een twintigtal topwetenschappers en topmensen uit het bedrijfsleven uit, onder wie Christoph Koch (bewustzijns- en hersenonderzoeker aan Caltech), Stephen Wolfram (informaticus, oprichter van zoekmachine Wolfram/Alpha), Jaan Tallin (mede-oprichter van Skype), Peter Thiel (mede-oprichter van PayPal en hoofdinvesteerder in Facebook), David Ferrucci (leider van het IBM Watson-team) en Jeopardy!-ster Ken Jennings.
In de Singulariteit smelten volgens Kurzweil biotechnologie, nanotechnologie en robotica samen. De darwiniaanse Mens 1.0 verbetert zijn lichaam en brein met nano- en biotechnologie tot een Mens 2.0. Dankzij volledige controle over de genetica kan de Mens 2.0 kapotte weefsels en organen vervangen. Nanorobots kleiner dan een bloedcel zullen volgens Kurzweil door onze aderen reizen om ziektekiemen te vernietigen, afval op te ruimen, DNA te repareren en verouderingsprocessen te stoppen. En het brein van vlees en bloed wordt gekoppeld aan een elektronisch brein.
Voorlopig is dit alles niets meer dan science fiction. Kurzweil mag dan zijn naam en faam inzetten om de Singulariteit te promoten, het aantal wetenschappers van naam en faam dat de Singulariteit weghoont, is aanzienlijk. De Amerikaanse filosoof Daniel Dennett noemde de Singulariteit toen ik hem eerder dit jaar sprak “een quasi-grappige fantasie. Met de nadruk op quasi.” De Britse robotica-expert Noel Sharkey (University of Sheffield) vertelde in 2009 in New Scientist: “Isaac Asimov zei dat toen hij over robots begon te schrijven, het idee dat robots de wereld zouden overnemen het enige verhaal was dat werd verteld. Niemand wilde een ander verhaal horen. Zelf heb ik gemerkt dat wanneer journalisten mij opbelden en ik zei dat ik niet geloof in kunstmatige intelligentie of robots die de wereld overnemen, ze dankjewel zeiden, ophingen en mijn commentaar nooit gebruikten.”
Hersenwetenschappers hebben over het algemeen ook weinig op met de Singulariteit en de versmelting van biologische met niet-biologische intelligentie. In een speciale editie van het technologieblad IEEE Spectrum uit 2008 zei de Britse emeritus-hoogleraar biologie Steven Rose het “vooral rotzooi” te vinden; de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Gerald Edelman (geneeskunde, 1972) vindt zo’n “spirituele bar mitswa”, zoals hij het noemde, “een zeer onwaarschijnlijk idee”.
In New York stonden gelovers in de Singulariteit, zoals Kurzweil, Wolfram en Thiel, tegenover sceptici zoals Christoph Koch. Over het nabootsen van het menselijk brein op een supercomputer, Kurzweils belangrijkste strategie om de Singulariteit te bereiken, zegt Koch: “We begrijpen nog niet eens wat de 302 zenuwcellen van het wormpje C. elegans op systeemniveau doen, laat staan het menselijk brein.”
Dokter Watson
Namens IBM spraken David Ferrucci en Dan Cerrutti tijdens de Singularity Summit over Watson-achtige toepassingen. Cerrutti: “Het maakt ons niets uit of Watson slimmer is dan een mens. Wij willen problemen oplossen. Omdat Watson duur en groot is, zoeken we naar problemen waarvan de oplossingen veel waard zijn. Watson voor op de laptop is nog ver weg. Voorlopig blijft het een supercomputer en richten we ons vooral op problemen in de gezondheidssector. We willen niet alleen artsen, maar zorgprofessionals in het algemeen helpen.”
In de komende vijf jaar wil IBM de eerste toepassingen op de markt brengen. Het gaat dan om vraag-antwoordsystemen die zoeken in een grote verzameling gegevens over symptomen van een patiënt, zijn persoonlijke gezondheidsgeschiedenis, medische handboeken, wetenschappelijke artikelen etcetera. Een patiënt komt met een klacht bij de dokter. De dokter gebruikt vervolgens niet alleen zijn eigen expertise maar ook gezondheidsconsultant Watson om te onderzoeken of hij niet iets over het hoofd ziet bij het stellen van een diagnose en het voorschrijven van een behandeling.
In 2012 begint IBM met de eerste tests. Cerrutti benadrukte dat er nog heel wat moet gebeuren om quizspeler Watson om te scholen tot gezondheidsadviseur. “De Jeopardy!-quiz is beperkt tot één vraag en één antwoord. Maar een patiënt die bij de dokter komt of praat met een verpleegster, brengt een dialoog op gang. Het is deze interactie die Watson onder de knie moet krijgen voordat hij commerciële toepassingen kan krijgen in de gezondheidszorg.”
Weer een nieuwe aanwijzing dat computerintelligentie de menselijke intelligentie voorbij gaat streven? Jazeker, denkt de Amerikaanse uitvinder en futurist Ray Kurzweil. En het moment waarop dat gebeurt, noemt hij de Singulariteit. In het weekend van 15 en 16 oktober organiseerde Kurzweil in New York de zesde Singularity Summit. Hoofdthema dit jaar: wat betekent Watsons winst voor de toekomst van de kunstmatige intelligentie? Kurzweil nodigde een twintigtal topwetenschappers en topmensen uit het bedrijfsleven uit, onder wie Christoph Koch (bewustzijns- en hersenonderzoeker aan Caltech), Stephen Wolfram (informaticus, oprichter van zoekmachine Wolfram/Alpha), Jaan Tallin (mede-oprichter van Skype), Peter Thiel (mede-oprichter van PayPal en hoofdinvesteerder in Facebook), David Ferrucci (leider van het IBM Watson-team) en Jeopardy!-ster Ken Jennings.
In de Singulariteit smelten volgens Kurzweil biotechnologie, nanotechnologie en robotica samen. De darwiniaanse Mens 1.0 verbetert zijn lichaam en brein met nano- en biotechnologie tot een Mens 2.0. Dankzij volledige controle over de genetica kan de Mens 2.0 kapotte weefsels en organen vervangen. Nanorobots kleiner dan een bloedcel zullen volgens Kurzweil door onze aderen reizen om ziektekiemen te vernietigen, afval op te ruimen, DNA te repareren en verouderingsprocessen te stoppen. En het brein van vlees en bloed wordt gekoppeld aan een elektronisch brein.
Voorlopig is dit alles niets meer dan science fiction. Kurzweil mag dan zijn naam en faam inzetten om de Singulariteit te promoten, het aantal wetenschappers van naam en faam dat de Singulariteit weghoont, is aanzienlijk. De Amerikaanse filosoof Daniel Dennett noemde de Singulariteit toen ik hem eerder dit jaar sprak “een quasi-grappige fantasie. Met de nadruk op quasi.” De Britse robotica-expert Noel Sharkey (University of Sheffield) vertelde in 2009 in New Scientist: “Isaac Asimov zei dat toen hij over robots begon te schrijven, het idee dat robots de wereld zouden overnemen het enige verhaal was dat werd verteld. Niemand wilde een ander verhaal horen. Zelf heb ik gemerkt dat wanneer journalisten mij opbelden en ik zei dat ik niet geloof in kunstmatige intelligentie of robots die de wereld overnemen, ze dankjewel zeiden, ophingen en mijn commentaar nooit gebruikten.”
Hersenwetenschappers hebben over het algemeen ook weinig op met de Singulariteit en de versmelting van biologische met niet-biologische intelligentie. In een speciale editie van het technologieblad IEEE Spectrum uit 2008 zei de Britse emeritus-hoogleraar biologie Steven Rose het “vooral rotzooi” te vinden; de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Gerald Edelman (geneeskunde, 1972) vindt zo’n “spirituele bar mitswa”, zoals hij het noemde, “een zeer onwaarschijnlijk idee”.
In New York stonden gelovers in de Singulariteit, zoals Kurzweil, Wolfram en Thiel, tegenover sceptici zoals Christoph Koch. Over het nabootsen van het menselijk brein op een supercomputer, Kurzweils belangrijkste strategie om de Singulariteit te bereiken, zegt Koch: “We begrijpen nog niet eens wat de 302 zenuwcellen van het wormpje C. elegans op systeemniveau doen, laat staan het menselijk brein.”
Dokter Watson
Namens IBM spraken David Ferrucci en Dan Cerrutti tijdens de Singularity Summit over Watson-achtige toepassingen. Cerrutti: “Het maakt ons niets uit of Watson slimmer is dan een mens. Wij willen problemen oplossen. Omdat Watson duur en groot is, zoeken we naar problemen waarvan de oplossingen veel waard zijn. Watson voor op de laptop is nog ver weg. Voorlopig blijft het een supercomputer en richten we ons vooral op problemen in de gezondheidssector. We willen niet alleen artsen, maar zorgprofessionals in het algemeen helpen.”
In de komende vijf jaar wil IBM de eerste toepassingen op de markt brengen. Het gaat dan om vraag-antwoordsystemen die zoeken in een grote verzameling gegevens over symptomen van een patiënt, zijn persoonlijke gezondheidsgeschiedenis, medische handboeken, wetenschappelijke artikelen etcetera. Een patiënt komt met een klacht bij de dokter. De dokter gebruikt vervolgens niet alleen zijn eigen expertise maar ook gezondheidsconsultant Watson om te onderzoeken of hij niet iets over het hoofd ziet bij het stellen van een diagnose en het voorschrijven van een behandeling.
In 2012 begint IBM met de eerste tests. Cerrutti benadrukte dat er nog heel wat moet gebeuren om quizspeler Watson om te scholen tot gezondheidsadviseur. “De Jeopardy!-quiz is beperkt tot één vraag en één antwoord. Maar een patiënt die bij de dokter komt of praat met een verpleegster, brengt een dialoog op gang. Het is deze interactie die Watson onder de knie moet krijgen voordat hij commerciële toepassingen kan krijgen in de gezondheidszorg.”
Kennis in het hoofd
Het hoogtepunt van de Singularity Summit was het laatste uur. Toen vertelde Ken Jennings hoe het was om tegen een supercomputer te quizzen. “Een vreemd gevoel om tegen een niet-emotionele machine te spelen”, zei hij. “De computer neemt geen koffie als hij even een opkikker nodig heeft. Hij raakt nooit in de put. Het is alsof een stalen monster met constante snelheid op je afkomt en je moet maken dat je weg komt.”
Hij sprak over het plezier om in je hoofd met grote aantallen feiten, hoe obscuur ook, te kunnen spelen en over zijn zorgen dat we te veel kennis gaan uitbesteden aan de computer. “Natuurlijk is het handig dat we zoveel met een zoekmachine kunnen opzoeken, maar om een geïnformeerde mening te hebben over complexe onderwerpen, zul je toch echt een heleboel feiten zelf in je hoofd moeten hebben.”
En hij vertelde hoe kennis in je hoofd mensenlevens kan redden. In december 2004 liep een kind op een Thais strand toen het zag hoe de zee zich terugtrok. Het kind schrok, rende naar haar ouders en vertelde dat ze zo snel mogelijk van het strand vandaan moesten. “Waarom dan?” vroegen de ouders. “Op school heb ik geleerd dat dit een teken is dat er een tsunami aankomt”, zei ze. Ouders en kind waarschuwden omstanders, renden weg, net voor de tsunami het strand overspoelde. “Je wilt toch niet eerst op het internet gaan opzoeken wat het betekent dat de zee zich terugtrekt?”, zegt de Jeopardy-speler.
Jennings, zelf ooit computerprogrammeur, bewaarde zijn uitsmijter voor de allerlaatste minuten van de vragenronde. “Ik ben sceptisch over vrijwel alles waar de Singularity Summit over gaat”, zei hij. “Inclusief de Singulariteit.”
Hij sprak over het plezier om in je hoofd met grote aantallen feiten, hoe obscuur ook, te kunnen spelen en over zijn zorgen dat we te veel kennis gaan uitbesteden aan de computer. “Natuurlijk is het handig dat we zoveel met een zoekmachine kunnen opzoeken, maar om een geïnformeerde mening te hebben over complexe onderwerpen, zul je toch echt een heleboel feiten zelf in je hoofd moeten hebben.”
En hij vertelde hoe kennis in je hoofd mensenlevens kan redden. In december 2004 liep een kind op een Thais strand toen het zag hoe de zee zich terugtrok. Het kind schrok, rende naar haar ouders en vertelde dat ze zo snel mogelijk van het strand vandaan moesten. “Waarom dan?” vroegen de ouders. “Op school heb ik geleerd dat dit een teken is dat er een tsunami aankomt”, zei ze. Ouders en kind waarschuwden omstanders, renden weg, net voor de tsunami het strand overspoelde. “Je wilt toch niet eerst op het internet gaan opzoeken wat het betekent dat de zee zich terugtrekt?”, zegt de Jeopardy-speler.
Jennings, zelf ooit computerprogrammeur, bewaarde zijn uitsmijter voor de allerlaatste minuten van de vragenronde. “Ik ben sceptisch over vrijwel alles waar de Singularity Summit over gaat”, zei hij. “Inclusief de Singulariteit.”
Internet
