Friday, September 16, 2016

Waarom de neus 'neus' heet

Diepe gelijkenis tussen woordklanken in duizenden talen

Meer dan een eeuw gingen taalonderzoekers ervan uit dat er geen verband bestaat tussen de klank van een woord en de betekenis ervan. Wat bij ons een ‘vogel’ heet, heet in het Russisch ‘ptitsa’, in het Swahili ‘ndege’ en in het Japans ‘tori’. Daar zit totaal geen verband in.

Dat we een neus ‘neus’ noemen, zou dus ook volslagen toeval zijn. Natuurlijk vinden we wel verbanden tussen verwante talen. Onze ‘neus’ heet in het Engels ‘nose’, in het Duits ‘Nase’ en in het Frans ‘nez’. Allemaal woorden met een ’n’ in de uitspraak.

Dan moeten we echter bedenken dat het Nederlands, Engels en Duits tot de Germaanse talen behoren. En het Frans is een Romaanse taal die samen met de Germaanse talen tot de Indo-Europese talen behoort. Al die talen zijn familie van elkaar. Niet gek dus dat je overeenkomsten vindt in de klanken van verschillende woorden die hetzelfde betekenen. Maar overeenkomsten tussen niet verwante talen, zouden volgens het heersende paradigma in de taalkunde hoogstens op toeval kunnen berusten.

Nieuw onderzoek laat echter zien dat de klanken die totaal verschillende talen voor woorden met dezelfde betekenis gebruiken, veel minder toevallig zijn dan gedacht. Er is juist een diepe gelijkenis tussen klanken van verschillende woorden voor dezelfde dingen in duizenden talen.

Lees hier het volledige artikel, geschreven voor De Kennis van Nu.

Klik op de afbeelding hieronder voor het bekijken/beluisteren van mijn bijdrage aan het Radio 1-programma De Ochtend: