Dit artikel is gepubliceerd in NRC Handelsblad van 25 februari 2023
Toen de Oostenrijkse natuurkundige Mario Krenn in 2016 promotieonderzoek deed bij een van de bekendste kwantumfysici ter wereld, Anton Zeilinger (Nobelprijswinnaar natuurkunde in 2022), wilden ze bepaalde nieuwe kwantummechanische toestanden in het laboratorium creëren. Maar wat ze ook probeerden, ze konden geen geschikte methoden verzinnen. Ze trokken de conclusie dat hun intuïtie hen in de weg zat, juist omdat de kwantummechanica zelf vol zit met tegenintuïtieve fenomenen. Licht dat zich de ene keer gedraagt als een golf en de andere keer als een deeltje; of deeltjes die op afstand toch met elkaar verstrengeld zijn ⎼ dat soort onbegrijpelijke dingen.
Als de menselijke intuïtie faalt, dan is het misschien beter om een computer, die weliswaar niet de voordelen maar ook niet de nadelen heeft van die intuïtie, naar oplossingen te laten zoeken, bedacht Krenn. Hij schreef een kunstmatig intelligent computerprogramma, Melvin genaamd, trainde het eerst op eenvoudigere kwantumsystemen en liet het vervolgens complexere experimentele opzetten voorstellen. Al snel genereerde Melvin een volkomen tegenintuïtief idee, dat menselijke natuurkundigen niet zouden bedenken, maar een paar jaar later wel echt bleek te werken in het laboratorium.
“We wisten Melvins oplossing te generaliseren tot een algemeen concept voor een nieuw type kwantummechanische verstrengeling”, vertelt Krenn in een interview. “We publiceerden de resultaten in Physical Review Letters, maar het interessante was dat geen van de auteurs het kernidee had bedacht, want dat kwam van Melvin, de computer. In het nawoord hebben we Melvin bedankt voor het analyseren van honderden miljoenen experimenten.”
