Op donderdag 8 januari gaat de speelfilm The Imitation Game in Nederland in première, over leven en werk van Alan Turing, pionier van het digitale tijdperk.
In dit filmpje van NPO Wetenschap vertel ik kort over The Imitation Game, gelardeerd met beelden uit de film:
The Imitation Game is een prachtfilm over een imitatiespel op de rand van leven en dood. Ik heb hem bij de perspremière al kunnen zien. Historisch en feitelijk is de film lang niet overal correct (het is geen documentaire maar een speelfilm), maar de grote lijn klopt met de historische werkelijkheid. Eindelijk is er een film die computerpionier en codekraker Alan Turing voor een breed publiek toegankelijk maakt.
Wat is feit en wat is fictie in de film?
Hier leest u mijn artikel voor NPO Wetenschap, en hieronder beluistert u de radio-uitzending van De Kennis van Nu, met filmrecensente Dana Linssen en met mijzelf, onder leiding van Karin van den Boogaert (uitzending van dinsdag 6 januari 2015):
En hier is mijn bijdrage aan het Radio-1-programma De Ochtend (6 januari) over The Imitation Game (klik op de afbeelding voor het beluisteren van het fragment):
Voor het VPRO Radio-1-programma 'Nooit meer slapen' interviewde Floortje Smit me over de film (klik op de afbeelding voor het beluisteren van het fragment):
Wie de echte geschiedenis in al zijn details wil lezen, raad ik de biografie The Enigma van Andrew Hodges aan. Geen gemakkelijke kost, maar wel de beste biografie over Alan Turing - en ook het boek waarop de film is gebaseerd.
"Sometimes it is the people no one imagines anything of who do the things that no one can imagine"
Hier is trouwens een interview van de BBC met de vrouw waarmee Turing korte tijd een verhouding heeft gehad: Joan Clarke (in de film gespeeld door Keira Knightley):
Bluff your way into Alan Turing:
Alan Turing is de pionier van ons digitale tijdperk en de geestelijke vader van de computer. In 1936 bedacht hij een machine − de Turingmachine − die niet alleen kan rekenen, maar alle soorten gedigitaliseerde informatie kan verwerken. Die machine noemen wij nu een computer. Het bedenken van deze machine was Turings belangrijkste bijdrage.
Turing voorspelde de grote rol van software “voor elk bekend proces”: we bouwen niet voor elke taak een nieuwe machine, maar het volstaat om steeds nieuwe software te schrijven die op dezelfde hardware kan draaien. Werp een blik op uw smartphone, laptop of tablet-pc en sta er even bij stil dat het allemaal exotische uitdossingen zijn van een bedrieglijk simpele Turingmachine.
Turings tweede grote bijdrage is het kraken van de Duitse Enigmacodering tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze bijdrage staat centraal in de film The Imitation Game. De Duitsers gebruikten in totaal zo’n twintigduizend Enigmamachines voor het versleuteld verzenden van geheime berichten vanuit alle windstreken. Voor het kraken van de Enigma ontwikkelden Turing en zijn collega’s speciale elektromechanische machines, zogeheten Bombes. In 1942 kraakten Turing en zijn collega’s dankzij de Bombes de Enigmacode van de Duitse onderzeeboten. De Britten ontcijferden zo vele tienduizenden Duitse berichten per maand, wat een belangrijke bijdrage leverde aan de winst op de Duitsers in de strijd op de Atlantische Oceaan. Historici schatten dat het kraken van de Enigma de Tweede Wereldoorlog met twee jaar heeft bekort.
De meeste van Turings tijdgenoten waren alleen geïnteresseerd in de computer als een machine om ingewikkelde rekenproblemen op te lossen. Alan Turing niet. Hij was primair geïnteresseerd in de computer als een instrument om te begrijpen hoe het menselijk brein werkt. Zijn ontdekking van de universele Turingmachine bracht hem geleidelijk op het idee dat een computer in principe alles kan doen wat het menselijk brein ook kan.
In 1950 stelde Turing een test voor die antwoord moest geven op de vraag wanneer we mogen zeggen dat een computer kan denken. In de Turingtest mag je via een toetsenbord en een beeldscherm chatten met een mens en een machine. Je weet echter niet wie wie is. Wanneer je niet binnen vijf minuten in staat bent te onderscheiden wie de mens en wie de machine is, dan is het volgens Turing eerlijk om te zeggen dat de machine kan denken. In juni 2014 heb ik zelf meegedaan aan een officiële Turingtest, de eerste waarvoor een computer officieel is geslaagd.
In 1952 werd Turing opgepakt voor het hebben van een homoseksuele relatie, destijds nog een misdaad in Groot-Brittannië. Hij werd veroordeeld tot een hormoontherapie van een jaar om zijn homoseksualiteit te onderdrukken. Twee jaar later werd Turing dood in zijn bed gevonden. Hoewel een duidelijk motief ontbreekt, heeft hij waarschijnlijk zelfmoord gepleegd door een appel in cyanide te dopen en daar een paar happen uit te nemen. In 2013 verleende de Britse koningin Elizabeth postuum gratie aan Turing.
Het belang van Alan Turing voor onze moderne digitale wereld is net zo gigantisch als die van Albert Einstein voor de natuurkunde.
De afgelopen jaren heb ik een groot dossier aan artikelen, radiobijdragen en lezingen over Alan Turing opgebouwd + natuurlijk mijn boek 'Turings Tango': klik hier voor een overzicht.
