Foto's: Alex Prooper
Dit artikel is verschenen in NRC Handelsblad van 27 november 2010
Wie hoopt er niet op een Elfstedentocht deze winter – voor het eerst sinds 1997? Als die er komt, dan zullen de rijders onder een bijzondere brug door schaatsen. Het is de laatste brug voor de finish in Leeuwarden en hij staat hierboven op de foto.
We zien vijf schaatsers achter elkaar. Maar wacht even. Komen we dichterbij, dan zien we allemaal kleine fotootjes van schaatsers. De grote foto is een mozaïek van meer dan 3.500 kleine fotootjes. Allemaal doorzetters die ooit de finish van de Elfstedentocht hebben gehaald.
Hoe weet je nu waar je de kleine foto’s moet plaatsen om precies de grote foto van vijf schaatsers te krijgen? Kunstenaar en softwareontwikkelaar Alex Prooper heeft dat uitgezocht met wiskunde op de computer. Vorige week zaterdag vertelde hij het geheim tijdens de jaarlijkse bijeenkomst over kunst en wiskunde. Kunstenaars bespreken daar hoe ze wiskunde gebruiken om kunstwerken te maken.
Prooper begon met de foto van de vijf schaatsers. Die verdeelde hij in vele duizenden vierkantjes. Pixels in computertaal. Elk beeld op je computerscherm is opgebouwd uit zulke pixels: sommige zijn donker, andere zijn licht. Samen zorgen ze zo als puzzelstukjes voor het beeld.
Prooper liet zijn computer uitrekenen hoe licht of donker een pixel van de grote foto gemiddeld is. De grote foto bestaat echter uit veel meer pixels bestaat dan er kleine fotootjes waren. Anders gezegd: een klein fotootje van een schaatser is nog altijd veel groter dan een pixel. Daarom liet hij de computer elk klein fotootje opdelen in acht bij acht (64 dus) kleine stukjes. Ook voor elk van die kleinere stukjes liet hij de computer uitrekenen hoe licht of donker het is. Toen was het probleem bijna opgelost. Nu hoefde de computer alleen nog maar uit te rekenen welke fotootjes van een schaatser steeds het beste paste bij elk groepje pixels van de grote foto. Klaar was Kees.
“Ik kan niet schilderen,” zegt Prooper, “maar ik ben wel goed met computers. De computer is mijn kwast en daar maak ik kunst mee.” Hij heeft zijn fotokunstwerken de Engelse naam ‘photile’ gegeven, wat je uitspreekt als ‘fotajl’. De kunstenaars Maree Blok en Bas Lugthart hebben het computerontwerp van Prooper gebruikt om het Elfstedenmonument in 2001 op de brug te maken Van elk klein fotootje hebben zij een Delfts-blauw tegeltje laten maken, met daarop de naam van de schaatser. Een tegelzetter heeft alle tegeltjes daarna op de brug vast gemaakt.
Nu moet de mozaïekbrug alleen nog wachten op de eerste Elfstedenschaatsers.
