Dit artikel is gepubliceerd in Trouw, 31 maart 2008
“Buiten is de lucht dodelijk ijl en koud, binnen kun je al dromend over je reisbestemming genoeglijk nippen van een wijntje.” Zo zou de piloot je op tien kilometer hoogte gerust kunnen stellen. De buitentemperatuur is op een transatlantische vlucht zo’n vijftig graden onder nul; de luchtdruk slechts eenvijfde van die op zeeniveau.
Gelukkig wordt de luchtdruk in het vliegtuig kunstmatig gehandhaafd op het 2400-meter-niveau – skihoogte zeg maar – en het zuurstofgehalte op 21%, zoals op zeeniveau. Alleen adem je op vlieghoogte door de lagere druk per ademteug minder zuurstof in dan beneden. Het lichaam kan zich echter goed aanpassen. Een snellere ademhaling en hartslag compenseren voor het lagere zuurstofaanbod.
Waar komt de lucht vandaan die je inademt tijdens de vlucht? De buitenlucht is op vlieghoogte immers stervenskoud en bevat veel meer ozon dan gezond is voor een mens. Het toestel schotelt je daarom half-om-halflucht voor. De ene helft bestaat uit verse lucht van buiten het vliegtuig, de andere helft is hergebruikte lucht uit de cabine zelf.
Het gedeelte dat van buiten komt, wordt gehaald uit het compressorgedeelte van de motoren, nog voor er kerosine aan te pas komt. In de compressor wordt lucht samengeperst voor de voortstuwing van het vliegtuig. Lucht afzuigen van de motor is minder vreemd dan het lijkt. Hier is de druk opgestuwd tot vijftigmaal de omgevingsdruk en een temperatuur van 450 graden Celsius. Vóór deze lucht in de cabine terechtkomt, moet hij dus weer tot kamertemperatuur worden afgekoeld. Warme lucht afkoelen is efficiënter dan het opwarmen van ijskoude lucht. Speciale filters halen het ozon eruit. Verse lucht van buiten gebruiken heeft ook als voordeel dat deze schoner en sterieler is dan wat bijvoorbeeld beschikbaar is in gebouwen op de begane grond. Op vlieghoogte is de luchtvervuiling gering.
De andere helft is gebruikte lucht uit de cabine zelf, ademteugen van al je medepassagiers. Deze hergebruikte lucht wordt goed gefilterd. Het koolstofdioxide dat de reizigers uitademen, wordt er weer uitgehaald, evenals eventuele micro-organismen zoals bacteriën. Het zijn dezelfde typen filters die in ziekenhuizen worden gebruikt. Ze houden 94 tot 99,9 procent van de microscopisch kleine deeltjes gevangen. De lucht in het vliegtuig is daarmee in het algemeen schoner dan in het gemiddelde kantoorgebouw. Voordeel van de hergebruikte lucht is dat de luchtvochtigheid gegenereerd door de passagiers zelf in ieder geval nog voor enige vochtigheid zorgt. Desondanks daalt de relatieve luchtvochtigheid al snel tot beneden de vijftien procent; op langere vluchten zelfs tot zeven procent. De temperatuur wordt al naar gelang de luchtvochtigheid en het aantal passagiers bijgesteld.
De lucht komt de cabine boven de hoofden van de passagiers binnen, circuleert zowel in de linker- als de rechterhelft, en verlaat de cabine via openingen in de vloer. De circulatie is continu. Elke twee tot drie minuten is de lucht geheel vervangen. Hierdoor wordt een te grote ophoping van koolstofdioxide tegengegaan en verdunnen geurtjes snel. Veel last van de meegezeulde knoflookworst van je Bourgondische achterburen zul je niet hebben.
